Instrukcje kolejowe

Ta instrukcja pomoże Ci w opanowaniu instrukcji sygnalizacji (Ie-1), oraz instrukcji o prowadzeniu ruchu pociągów (Ir-1) obowiązujących na sieci PKP PLK.

Sygnalizacja (Ie-1)

"W tym rozdziale dowiesz się o podstawowych przepisach kolejowych nawet, jeśli nie miałeś wcześniej z nimi styczności."

Instrukcja sygnalizacji ze strony PKP PLK w formacie PDF

Sygnalizatory przytorowe

Za pomocą sygnalizatorów, przekazuje się nakazy lub polecenia wykonania określonych czynności związanych z ruchem pociągów. Na sieci PKP, są stosowane następujące urządzenia sygnalizacyjne:

Semafory
Tarcze ostrzegawcze semaforowe
Tarcze manewrowe
Sygnalizatory powtarzające
Sygnalizatory sygnału zastępczego
Tarcze ostrzegawcze przejazdowe
Tarcze rozrządowe
Tarcze zaporowe

Semafor

Jest to sygnalizator pociągowy do sterowania ruchem kolejowych przekazującym w sposób wizualny sygnały, zabraniające lub zezwalające na jazdę.

Półsamoczynny:

Semafory półsamoczynny z tzw. belką

Semafor półsamoczynny wskazujący sygnał S10

Semafory SBL

Słup semafora półsamoczynnego jest malowany w czerwono-białe pasy. Sygnałem zasadniczym jest sygnał S1 - "Stój". Semafor jest obsługiwany przez uprawniony personel kolejowy z nastawni. Cząstka nazwy samoczynny odnosi się do sposobu osłony. Po podaniu sygnału zezwalającego na jazdę, mijający tabor najeżdża na odpowiednią aparaturę torową zwierając tym samym oba toki szyn zestawem kołowym, co powoduje powstanie sygnału zajętości odcinka na urządzeniach przekaźnikowych i automatycznie semafor osłania się sygnałem S1. Semafory na posterunkach ruchu należy oznaczać kolejnymi dużymi literami alfabetu (bez konieczności oznaczania prędkości) zgodnie z kierunkiem wzrostu kilometrażu linii od strony lewej do prawej patrząc w kierunku sygnalizacji. Dla semaforów wyjazdowych, drogowskazowych i wyjątkowo wjazdowych oznaczenie literowe może być uzupełnione numerem toru przy którym stoi dany semafor. W przypadku gdy semafor służy do podawania sygnału zezwalającego na jazdę manewrową "Ms2" to pod tabliczką z nazwą semafora umieszcza się dodatkową tabliczkę z literą "m" (wyjątek stanowią semafory wjazdowe, na których z zasady nie podaje się sygnałów dla manewrów).

Samoczynny (SBL - Samoczynna Blokada Liniowa):

Słup semafora samoczynnego jest malowany na biało, są stosowane na szlakach pomiędzy posterunkami zapowiadawczymi w celu zwiększenia przepustowości szlaku i podzielenia go na "odstępy". Semafory tego typu są obsługiwane za pomocą urządzeń SRK. Sygnałem zasadniczym semafora samoczynnego jest sygnał S2 - "Jazda z największą dozwoloną prędkością", w ten sposób informuje, że odstęp za semaforem jest wolny. Wyjątkiem jest ostatni semafor SBL ze wskaźnikiem W18, na którym sygnał zasadniczy jest S5, oraz w przypadku czterostawnej blokady przedostatni semafor SBL ze wskaźnikiem W1, na którym sygnał zasadniczy jest sygnał S3. Semafory samoczynne SBL należy oznaczać liczbą odpowiadającą kilometrowi i hektometrowi linii kolejowej, w którym semafor jest umieszczony. Dla semafora przy torze nieparzystym ostatnią cyfrą w liczbie jest najbliższy hektometr nieparzysty (patrząc w kierunku jazdy), a dla semaforów przy torze parzystym – hektometr parzysty, dotyczy również oznaczania semaforów samoczynnych na linii jednotorowej. Na liniach wyposażonych w Samoczynną Blokadę Liniową dwukierunkową numery semaforów dla jazd kierunku niewłaściwego należy uzupełnić przez dodanie na końcu litery "N". Na liniach wielotorowych, dla powiązania semaforów z linią, do której się odnoszą semafory, w oznaczeniu jak wyżej należy dopisać oznacznik literowy wyróżniający daną linię. Podmiejską literą "P" i dalekobieżną literą "D".

Blokada SBL w zależności od potrzeb, natężenia ruchu może być dwu, trzy lub czterostawna:
Dwustawna: semafor może podać sygnały S1 oraz S2.
Trzystawna: semafor może podać sygnały S1, S2 i S5.
Czterostawna: semafor może podać sygnały: S1, S2, S3 i S5.
Wyjątek stanowi ostatni semafor SBL ze wskaźnikiem W18, który działa dodatkowo jako tarcza ostrzegawcza przed semaforem wjazdowym i może także podać sygnał S4.

Semafory ze względu na miejsce ustawienia oraz funkcję na posterunku ruchu dzielą się na:

Wjazdowe - zezwalają na wjazd do stacji, mijanki, posterunku odgałęźnego i bocznicowego. Określają granice posterunku.
Wyjazdowe (w tym wyjazdowe grupowe) - stosuje się do sygnalizowania wyjazdu z torów stacyjnych na szlak.
Drogowskazowe - stosowane pomiędzy semaforem wjazdowym, a wyjazdowym w celu bliższego określenia drogi przebiegu. Najczęściej wyjazdu z jednej grupy torów na drugą w stacji.
Odstępowe (półsamoczynne i samoczynne) - Dla zwiększenia przepustowości szlaku, można podzielić go na odstępy za pomocą posterunków odstępowych (półsamoczynne) i SBL (samoczynne).
Osłonne - stosuje się na szlaku dla osłony miejsca skrzyżowania w jednym poziomie dwóch linii kolejowych, linii kolejowej z linią innego transportu szynowego, mostu zwodzonego lub osłony innego miejsca w celu zachowania bezpieczeństwa ruchu.

Sygnały nadawane przez semafory

Kształtowe


Sygnały nadawane przez semafory kształtowe (dzienne i nocne)
Sr1 "Stój" Dzienny - Ramię semafora ustawione poziomo, na prawo od masztu semafora Nocny - Czerwone światło na semaforze Sygnał Sr1 nakazuje zatrzymanie pociągu, oraz manewru przed semaforem.		Sr2 Wolna droga Dzienny - Ramię semafora wzniesione pod kątem 45° do poziomu na prawo od masztu semafora Nocny - Zielone światło na semaforze Sygnał Sr2 zezwala na jazdę z największą prędkością dozwoloną dla danego pociągu na danym odcinku linii kolejowej (szlaku, odstępie, drodze przebiegu).		Sr3 Wolna droga ze zmniejszoną prędkością Dzienny - Dwa ramiona semafora wzniesione pod kątem 45° do poziomu, na prawo od masztu semafora Nocny - Dwa światła na semaforze w pionie: górne światło zielone, dolne pomarańczowe Sygnał Sr3 zezwala na jazdę z prędkością nie większą niż 40km/h, począwszy od semafora do końca okręgu zwrotnicowego osłanianego tym semaforem. W przypadku semafora wjazdowego, lub drogowskazowego prędkość ograniczona do 40km/h obowiązuje na całej drodze przebiegu

Na semaforach kształtowych stosowane są światła wsteczne sygnałów nocnych. Gdy semafor nadaje sygnał:

Sr1 - górna latarnia pokazuje wsteczne duże światło matowobiałe, a na semaforze dwuramiennym - oprócz tego - dolna latarnia małe światło matowobiałe,
Sr2 - górna latarnia pokazuje wstecz duże światło białe, a na semaforze dwuramiennym oprócz tego - dolna latarnia małe światło matowobiałe,
Sr3 - obie latarnie pokazują wstecz duże światła białe

Świetlne


Sygnały nadawane przez semafory świetlne
S1 "Stój" Jedno czerwone światło ciągłe na semaforze Sygnał S1 nakazuje zatrzymanie pociągu, oraz manewru przed semaforem.	S2 Jazda z największą dozwoloną prędkością Jedno zielone światło ciągłe na semaforze Sygnał S2 zezwala na jazdę z największą prędkością dozwoloną dla danego pociągu na danym odcinku linii kolejowej (szlaku, odstępie, drodze przebiegu) i informuje, że na następnym semaforze, jeżeli semafor nadający sygnał S2 jest z nim uzależniony, nadawany jest sygnał zezwalający na jazdę z największą dozwoloną prędkością.	S3 Jazda z największą dozwoloną prędkością - w przodzie są dwa odstępy blokowe wolne - albo przy następnym semaforze z prędkością nie większą niż 100km/h Jedno zielone światło migające na semaforze Sygnał S3 zezwala na jazdę z największą prędkością dozwoloną dla danego pociągu i danego odcinka linii kolejowej (drogi przebiegu).*	S4 Następny semafor wskazuje sygnał zezwalający na jazdę z prędkością zmniejszoną do 40 lub 60km/h Jedno pomarańczowe światło migające na semaforze Sygnał S4 zezwala na jazdę z największą prędkością dozwoloną dla danego pociągu na danym odcinku linii kolejowej (szlaku, odstępie, drodze przebiegu), wskazaną w wewnętrznym rozkładzie jazdy pociągów i informuje, że następny semafor nadaje sygnał zezwalający na jazdę z prędkością nieprzekraczającą 40 lub 60km/h.
S5 Następny semafor nadaje sygnał "Stój" Jedno pomarańczowe światło ciągłe na semaforze Sygnał S5 informuje, że następny semafor nadaje sygnał "Stój", maszynista powinien tak regulować prędkość jazdy, aby mógł zatrzymać pociąg przed następnym semaforem wskazującym sygnał "Stój".	S6 Jazda z prędkością nieprzekraczającą 100km/h, a potem z największą dozwoloną prędkością Dwa światła na semaforze w jednym pionie: dolne światło pomarańczowe ciągłe, a pod nim świetlny pas zielony poziomy, górne światło zielone ciągłe Sygnał S6 zezwala na jazdę z prędkością nie większą niż 100km/h i informuje, że na następnym semaforze, jeżeli semafor nadający sygnał S6 jest z nim uzależniony, nadawany jest sygnał zezwalający na jazdę z największą dozwoloną prędkością. Jeżeli nie ma takiego uzależnienia to o sygnale na następnym semaforze informuje tarcza ostrzegawcza.	S7 Jazda z prędkością nieprzekraczającą 100km/h przy tym i następnym semaforze Dwa światła na semaforze w jednym pionie: dolne światło pomarańczowe ciągłe, a pod nim świetlny pas zielony poziomy, górne światło zielone migające Sygnał S7 zezwala na jazdę z prędkością nie większą niż 100km/h i informuje, że następny semafor nadaje sygnał zezwalający na jazdę z prędkością nie większą niż 100km/h.**	S8 Jazda z prędkością nieprzekraczającą 100km/h, a przy następnym semaforze z prędkością zmniejszoną do 40 lub 60km/h Dwa światła na semaforze w jednym pionie: dolne światło pomarańczowe ciągłe, a pod nim świetlny pas zielony poziomy, górne światło pomarańczowe migające Sygnał S8 zezwala na jazdę z prędkością nie większą niż 100km/h i informuje, że następny semafor nadaje sygnał zezwalający na jazdę z prędkością nie większą niż 40 lub 60km/h.
S9 Jazda z prędkością nieprzekraczającą 100km/h, a przy następnym semaforze - "Stój" Dwa światła na semaforze w jednym pionie: dolne światło pomarańczowe ciągłe, a pod nim świetlny pas zielony poziomy, górne światło pomarańczowe ciągłe Sygnał S9 zezwala na jazdę z prędkością nie większą niż 100km/h i informuje, że następny semafor nadaje sygnał "Stój".	S10 Jazda z prędkością nieprzekraczającą 40km/h, a potem z największą dozwoloną prędkością Dwa światła na semaforze w jednym pionie: dolne światło pomarańczowe ciągłe, a górne zielone ciągłe Sygnał S10 zezwala na jazdę z prędkością nie większą niż 40km/h i informuje, że na następnym semaforze, jeżeli semafor nadający sygnał S10 jest z nim uzależniony, nadawany jest sygnał zezwalający na jazdę z największą dozwoloną prędkością. Jeżeli nie ma takiego uzależnienia to o sygnale na następnym semaforze informuje tarcza ostrzegawcza.	S10a Jazda z prędkością nieprzekraczającą 60km/h, a potem z największą dozwoloną prędkością Dwa światła na semaforze w jednym pionie: dolne światło pomarańczowe ciągłe, a pod nim świetlny pas pomarańczowy poziomy, górne światło zielone ciągłe Sygnał S10a zezwala na jazdę z prędkością nie większą niż 60km/h i informuje, że na następnym semaforze, jeżeli semafor nadający sygnałS10a jest z nim uzależniony, nadawany jest sygnał zezwalający na jazdę z największą dozwoloną prędkością. Jeżeli nie ma takiego uzależnienia to o sygnale na następnym semaforze informuje tarcza ostrzegawcza.	S11 Jazda z prędkością nieprzekraczającą 40km/h, a przy następnym semaforze z prędkością nieprzekraczającą 100km/h Dwa światła na semaforze w jednym pionie: dolne światło pomarańczowe ciągłe, a górne zielone migające Sygnał S11 zezwala na jazdę z prędkością nie większą niż 40km/h i informuje, że następny semafor nadaje sygnał zezwalający na jazdę z prędkością nie większą niż 100km/h.**
S11a Jazda z prędkością nieprzekraczającą 60km/h, a przy następnym semaforze z prędkością nieprzekraczającą 100km/h Dwa światła na semaforze w jednym pionie: dolne światło pomarańczowe ciągłe, a pod nim świetlny pas pomarańczowy poziomy, górne światło zielone migające Sygnał S11a zezwala na jazdę z prędkością nie większą niż 60km/h i informuje, że następny semafor nadaje sygnał zezwalający na jazdę z prędkością nie większą niż 100km/h.**	S12 Jazda z prędkością nieprzekraczającą 40km/h, a przy następnym semaforze z prędkością nieprzekraczającą 40 lub 60km/h Dwa światła na semaforze w jednym pionie: dolne światło pomarańczowe ciągłe, a górne pomarańczowe migające Sygnał S12 zezwala na jazdę z prędkością nie większą niż 40km/h i informuje, że następny semafor nadaje sygnał zezwalający na jazdę z prędkością nie większą niż 40 lub 60km/h.	S12a Jazda z prędkością nieprzekraczającą 60km/h, a przy następnym semaforze z prędkością nieprzekraczającą 40 lub 60km/h Dwa światła na semaforze w jednym pionie: dolne światło pomarańczowe ciągłe, a pod nim świetlny pas pomarańczowy poziomy, górne światło pomarańczowe migające Sygnał S12a zezwala na jazdę z prędkością nie większą niż 60km/h i informuje, że następny semafor nadaje sygnał zezwalający na jazdę z prędkością nie większą niż 40 lub 60km/h.	S13 Jazda z prędkością nieprzekraczającą 40km/h, a przy następnym semaforze - "Stój" Dwa światła pomarańczowe ciągłe na semaforze w jednym pionie Sygnał S13 zezwala na jazdę z prędkością nie większą niż 40km/h i informuje, że następny semafor nadaje sygnał "Stój".
S13a Jazda z prędkością nieprzekraczającą 60km/h, a przy następnym semaforze - "Stój" Dwa światła pomarańczowe ciągłe na semaforze w jednym pionie, a pod nimi świetlny pas pomarańczowy poziomy Sygnał S13a zezwala na jazdę z prędkością nie większą niż 60km/h i informuje, że następny semafor nadaje sygnał "Stój".	UWAGI DO TABELI: Sygnał S3 nadawany przez: a) semafor półsamoczynny lub ostatni semafor samoczynnej blokady liniowej informuje, że następny semafor może nadawać sygnał zezwalający na jazdę z prędkością nie większą niż 100km/h; jeżeli maszynista stwierdzi, że sygnał na następnym semaforze nie ogranicza prędkości, to stosuje się do aktualnych wskazań tego semafora, regulując prędkość jazdy, tak aby mógł zatrzymać pociąg przed kolejnym semaforem wskazującym sygnał "Stój". b) semafor samoczynny blokady liniowej lub semafor wyjazdowy na szlak wyposażony w samoczynną blokadę liniową informuje, że dwa kolejne odstępy blokowe za tym semaforem są wolne, maszynista powinien tak regulować prędkość jazdy, aby mógł zatrzymać pociąg przed semaforem wskazującym sygnał "Stój". Dotyczy to także semafora wjazdowego posterunku odgałęźnego bez semafora wyjazdowego. * Sygnały S7, S11 i S11a jeżeli są nadawane przez semafory wyjazdowe lub przez semafor wjazdowy posterunku odgałęźnego bez semafora wyjazdowego na szlak z samoczynną blokadą liniową, górne zielone światło migające należy czytać jak sygnał S3 pkt B. Jeżeli sygnał na semaforze świetlnym zezwala na jazdę ze zmniejszoną prędkością, to jazda z tą prędkością obowiązuje do końca okręgu zwrotnicowego (całym składem) osłanianego tym semaforem, z wyjątkiem jazd po torach głównych dodatkowych, na których należy stosować na całej drodze przebiegu prędkość wskazaną na semaforze. Sygnał wątpliwy na semaforze albo brak świateł na semaforze świetlnym oznacza sygnał "Stój", z tym zastrzeżeniem, że jeżeli w porze nocnej semafor kształtowy wskazuje nocny sygnał Sr1 "Stój" albo nocny sygnał jest nieoświetlony lub wątpliwy i jednocześnie semafor ten wskazuje sygnał dzienny zezwalający na jazdę, a przed tym semaforem nie ustawiono tarczy zatrzymania - sygnał D1, ważny jest sygnał dzienny.

Dodatkowe informacje z §3:

14. Pociąg zatrzymany przed semaforem wskazującym sygnał Sr1 lub S1 "Stój", nieoświetlonym lub wskazującym białe światło bądź sygnał wątpliwy, z wyjątkiem semafora odstępowego samoczynnego, może jechać dalej, jeżeli na semaforze ukaże się sygnał zezwalający lub sygnał zastępczy, albo na rozkaz pisemny, doręczony drużynie pociągowej lub przekazany za pomocą urządzeń łączności.

15. Pociąg zatrzymany wskutek braku semafora kształtowego lub świetlnego na miejscu, na którym poprzednio się znajdował, jak również pociąg zatrzymany przed sygnałem D1 "Stój" na przenośnej tarczy zatrzymania ustawionej w miejscu brakującego semafora może jechać na rozkaz pisemny, doręczony drużynie pociągowej lub przekazany za pomocą urządzeń łączności.

16. Pociąg zatrzymany przed semaforem odstępowym samoczynnym wskazującym sygnał S1 "stój", jeżeli nie ukaże się sygnał zezwalający na jazdę, powinien jechać dalej z prędkością nieprzekraczającą 20km/h, o ile nie ma widocznej przeszkody do jazdy. Prędkość pociągu należy tak regulować, aby można było w każdej chwili zatrzymać pociąg w przypadku zauważenia przeszkody. Jazda pociągu z ostrożnością obowiązuje do czasu minięcia przez czoło pociągu semafora wskazującego sygnał zezwalający na jazdę.

17. Sygnał Sr1 lub S1 "Stój" na semaforze odnosi się zarówno do pociągów, jak i do manewrów i oznacza zakaz przejechania semafora wskazującego taki sygnał.

18. Manewrujący tabor kolejowy może minąć sygnał Sr1 lub S1 "Stój" na semaforze wówczas, gdy uprawniony pracownik wyda polecenie na minięcie tego sygnału i poda sygnał Rm1 "Do mnie" lub Rm2 "Ode mnie".

19. Sygnał zezwalający na semaforze oznacza zakaz manewrowania na drodze przebiegu pociągu, również sygnał zastępczy oznacza zakaz manewrowania na drodze przebiegu pociągu.

Tarcze ostrzegawcze semaforowe

Tarcza ostrzegawcza semaforowa świetlna wskazująca sygnał Os1 oznaczona wskaźnikiem W1.
Na maszcie tarczy ostrzegawczej znajduje się wskaźnik W19

Tarcze ostrzegawcze semaforowe (słup malowany na szaro) stosuje się przed semaforami w odległości drogi hamowania, w celu poinformowania maszynisty o sygnale nadawanym przez semafor do którego tarcza się odnosi. Nazwa tarcz ostrzegawczych zawiera skrót "To" i nazwę semafora do którego się odnosi. Np. tarcza "ToA" odnosi się do semafora "A". Tarcze ostrzegawcze semaforowe są oznaczone wskaźnikiem W1. Wyróżnia się następujące rodzaje tarczy ostrzegawczej semaforowej:

tarcza ostrzegawcza kształtowa dwustawna podająca sygnały "Od1" i "Od2"
tarcza ostrzegawcza kształtowa trzystawna podająca sygnały "Ot1", "Ot2" i "Ot3"
tarcza ostrzegawcza kształtowa nieruchoma podająca stale sygnał "On"

Tarcze ostrzegawcze semaforowe kształtowe stosuje się tylko przed semaforami kształtowymi.

tarcza ostrzegawcza świetlna podająca sygnały "Os1", "Os2", "Os3" i "Os4"

Tarcze ostrzegawcze semaforowe świetlne stosuje się przed semaforami kształtowymi jak i świetlnymi.

Sygnały nadawane przez tarcze ostrzegawcze semaforowe

Kształtowe


Sygnały nadawane przez tarczę ostrzegawczą dwustawną oraz tarczę ostrzegawczą nieruchomą
Od1 Semafor wskazuje sygnał Sr1 "Stój" Dzienny - Dysk pomarańczowy z czarnym pierścieniem i białą obwódką ustawiony pionowo Nocny - Pomarańczowe światło poniżej dysku		Od2 Semafor wskazuje sygnał Sr2 lub Sr3 zezwalający na jazdę Dzienny - Dysk w położeniu poziomym Nocny - Zielone światło poniżej dysku		On W odległości drogi hamowania znajduje się semafor Dzienny - Nieruchomy pomarańczowy dysk z czarnym pierścieniem i białą obwódką Nocny - Jedno pomarańczowe światło na dysku Na tarczy ostrzegawczej nieruchomej, której dysk jest odblaskowy, nie stosuje się sygnału nocnego. Tarcza ostrzegawcza nieruchoma nakazuje zmniejszenie prędkości tak, aby można było zatrzymać pociąg przed semaforem, gdy semafor ten wskazuje sygnał "Stój"


Sygnały nadawane przez tarczę ostrzegawczą trzystawną
Ot1 Semafor wskazuje sygnał Sr1 "Stój" Dzienny - Dysk pomarańczowy z czarnym pierścieniem i białą obwódką ustawiony pionowo, a pod nim biała strzała z czerwoną obwódką - skierowana ostrzem w dół Nocny - Pomarańczowe światło poniżej dysku		Ot2 Semafor wskazuje sygnał Sr2 Wolna droga Dzienny - Dysk w położeniu poziomym, a pod nim białą strzała z czerwoną obwódką, skierowana ostrzem w dół Nocny - Zielone światło poniżej dysku		Ot3 Semafor wskazuje sygnał Sr3 Wolna droga ze zmniejszoną prędkością Dzienny - Dysk pomarańczowy z czarnym pierścieniem i białą obwódką ustawiony pionowo, a pod nim biała strzała z czerwoną obwódką - skierowana ostrzem ukośnie w dół na prawo pod kątem 45° od masztu tarczy Nocny - Dwa światła w pionie poniżej dysku: dolne światło zielone, a górne pomarańczowe

Na tarczach ostrzegawczych kształtowych stosowane są światła wsteczne sygnałów nocnych. Gdy tarcza ostrzegawcza nadaje sygnał:

Od1 - latarnia pokazuje wstecz duże światło matowobiałe,
Od2 - latarnia pokazuje wstecz duże światło białe,
Ot1,Ot2,Ot3 - latarnia pokazuje wstecz małe światło matowobiałe,
On - latarnia pokazuje wstecz światło białe

Świetlne

Tarcza ostrzegawcza semaforowa świetlna jednokomorowa


Sygnały nadawane przez tarcze ostrzegawcze semaforowe świetlne
Os1 Semafor, do którego się tarcza odnosi, wskazuje sygnał "Stój" Jedno pomarańczowe światło ciągłe na tarczy		Os2 Semafor, do którego się tarcza odnosi, wskazuje sygnał zezwalający na jazdę z największą dozwoloną prędkością Jedno światło zielone ciągłe na tarczy		Os3 Semafor, do którego się tarcza odnosi, wskazuje sygnał zezwalający na jazdę z prędkością nieprzekraczającą 100km/h Jedno światło zielone migające na tarczy		Os4 Semafor, do którego się tarcza odnosi, wskazuje sygnał zezwalający na jazdę z prędkością zmniejszoną do 40 lub 60km/h Jedno światło pomarańczowe migające na tarczy

Tarcze manewrowe

W przypadku niemożności zastosowania sygnalizatora umieszczonego na słupie (brak skrajni) stosuje się sygnalizatory tzw. karzełkowe

Tarcza manewrowa kształtowa nieruchoma wskazująca stale sygnał M1

Tarcze manewrowe (słup malowany na szaro) nadają sygnały zezwalające lub zabraniające wykonywania jazd manewrowych i odnoszą się tylko do nich. Nazwa tarcz manewrowych zawiera skrót "Tm" i numer kolejności wzrastającej z kilometrażem linii. Sygnałem zasadniczym tarcz manewrowych jest sygnał "M1", "Ms1" - Jazda manewrowa zabroniona. Wyróżnia się następujące rodzaje tarcz manewrowych:

tarcza manewrowa kształtowa podająca sygnały 'M1" i "M2"
tarcza manewrowa świetlna podająca sygnały "Ms1" i "Ms2"

Sygnały nadawane przez tarcze manewrowe

Kształtowe


Sygnały nadawane przez tarczę manewrową
M1 Jazda manewrowa zabroniona Dzienny - Kwadratowa tarcza niebieska z białą obwódką, ustawiona przekątną pionowo Nocny - Niebieskie światło na maszcie pod tarczą Jeżeli tarcza manewrowa kształtowa wskazuje stale sygnał M1 "jazda manewrowa zabroniona", dopuszcza się niestosowanie sygnału nocnego pod warunkiem, że tarcza jest odblaskowa		M2 Jazda manewrowa dozwolona Dzienny - Tarcza w położeniu poziomym Nocny - Mlecznobiałe światło na maszcie pod tarczą

Świetlne

Semafor półsamoczynny wskazujący sygnał Ms2


Sygnały nadawane przez tarcze manewrowe świetlne
Ms1 Jazda manewrowa zabroniona Jedno niebieskie światło na tarczy		Ms2 Jazda manewrowa dozwolona Jedno matowobiałe światło na tarczy lub semaforze (jeśli jest przystosowany do podawania sygnału dla jazdy manewrowej)

Sygnalizatory powtarzające

Sygnalizatory powtarzające wskazujące sygnał Sp1

Sygnalizatory powtarzające (słup malowany na szaro) stosuje się przed semaforami, w celu poinformowania maszynisty o sygnale nadawanym przez semafor do którego tzw. "powtarzacz" się odnosi. Nazwa sygnalizatorów powtarzających zawiera skrót "Sp" przed skrótem liczbami rzymskimi oznacza się kolejność od semafora, za skrótem nazwę semafora do którego się odnosi. Np. "powtarzacz" "IIISpC5" odnosi się do semafora "C5" i jest trzecim najdalszym "powtarzaczem". Sygnały nadawane przez sygnalizator powtarzający to: "Sp1", "Sp2", "Sp3" i "Sp4".

-Zabrania się stosowania sygnalizatorów powtarzających na szlakach z samoczynną blokadą liniową. Jeśli semafor jest słabo widoczny stosuje się wskaźniki W11.
-W razie konieczności można stosować więcej niż jeden, ale nie więcej niż trzy "powtarzacze".
-Sygnalizatory powtarzające uzupełnia się tablicami wskazującymi czarnymi pasami na białym tle kolejność tych sygnalizatorów, licząc od semafora, do którego się odnoszą.


Sygnały nadawane przez sygnalizatory powtarzające
Sp1 Semafor wskazuje sygnał Sr1 lub S1 "Stój" Dwa światła w pionie: dolne matowobiałe, górne pomarańczowe ciągłe		Sp2 Semafor wskazuje sygnał zezwalający na jazdę z największą dozwoloną prędkością Dwa światła w pionie: dolne matowobiałe, górne zielone ciągłe		Sp3 Semafor wskazuje sygnał zezwalający na jazdę z prędkością nieprzekraczającą 100km/h Dwa światła w pionie: dolne matowobiałe, górne zielone migające		Sp4 Semafor wskazuje sygnał zezwalający na jazdę z prędkością zmniejszoną do 40 lub 60km/h Dwa światła w pionie: dolne matowobiałe, górne pomarańczowe migające

Sygnalizatory sygnału zastępczego

Sygnalizator sygnału zastępczego wskazujący sygnał "Stój"

Sygnalizator sygnału zastępczego

W przypadkach uzasadnionych warunkami techniczno-ruchowymi przy torze szlakowym dla kierunku przeciwnym do zasadniczego (daw. niewłaściwego), w miejscu gdzie powinien stać semafor wjazdowy można ustawić sygnalizator sygnału zastępczego dla sygnalizowania wjazdu z tego toru. Sygnalizator taki może być dwukomorowy (komora czerwona i matowobiała) z masztem pomalowanym w czerwono-białe pasy lub sygnalizator jednokomorowy tylko ze światłem matowobiałym z masztem koloru szarego. Oznaczenie takiego sygnalizatora zawiera skrót "Sz" i nazwę toru przy którym stoi. Informacje dotyczące sygnału zastępczego w osobnym dziale poniżej.


Sygnalizatory sygnału zastępczego

Tarcze ostrzegawcze przejazdowe

Głowica Tarczy Ostrzegawczej Przejazdowej

Tarcze Ostrzegawcze Przejazdowe odnoszące się do przejazdu z SSP, wyświetlają sygnały w zależności od toru, na którym zbliża się pociąg

Tarcze ostrzegawcze przejazdowe (słup malowany w biało-czarne pasy) stosuje się przy torach, gdzie występują duże prędkości kursowania pociągów dla poinformowania maszynisty o sprawności działania sygnalizacji przejazdowej na najbliższym przejeździe kolejowo-drogowym. Tarcze ostrzegawcze przejazdowe oznacza się wskaźnikiem W1, nazwa składa się z cyfr oznaczających kilometraż przejazdu do którego tarcze się odnoszą. Np. "3098", tarcza odnosi się do przejazdu, który znajduje się na kilometrze 309,800. Dla toru lewego patrząc w kierunku przejazdu, tarcza w nazwie zawiera literę N. Tarcza ostrzegawcza przejazdowa w stanie zasadniczym jest ciemna (przejazd otwarty). W momencie uruchomienia sygnalizacji ostrzegającej na przejeździe, tarcza ostrzegawcza podaje sygnał odpowiadający stanowi urządzeń na przejeździe sygnałami: "Osp1" i "Osp2". Jeżeli do chwili minięcia czołem pociągu tarcza ostrzegawcza przejazdowa pozostawała ciemna, należy traktować to jako urządzenia na przejeździe niesprawne.


Sygnały nadawane przez tarcze ostrzegawcze przejazdowe
Ciemna tarcza Stan zasadniczy tarczy, przejazd otwarty.		Osp1 Urządzenia sygnalizacyjne na przejeździe, do którego się tarcza odnosi, są niesprawne, jazda przez przejazd z prędkością 20km/h Dwa światła pomarańczowe ciągłe w linii poziomej		Osp2 Urządzenia sygnalizacyjne na przejeździe, do którego się tarcza odnosi, są sprawne, jazda przez przejazd z największą dozwoloną prędkością Dwa światła białe ciągłe w linii pionowej

Tarcze rozrządowe

Głowica tarczy rozrządowej świetlnej

Tarcze rozrządowe stosowane są na górkach rozrządowych w celu sygnalizowania manewrów przez górkę. Wyróżnia się:

Tarcza rozrządowa kształtowa (praktycznie już nie stosowana), mogąca podać sygnały "Rt1", "Rt2" i "Rt3".
Tarcza rozrządowa świetlna, mogąca podać sygnały "Rt1", "Rt2", "Rt3", "Rt4" i "Rt5".

Jeśli istniała taka potrzeba, często stosowane były powtarzacze tarcz rozrządowych wzdłuż torów w części przyjazdowej stacji. Powtarzacze, praktycznie nie różnią się wyglądem od tarcz głównych.


Sygnały nadawane przez tarczę rozrządową
Rt1 Pchanie zabronione Szereg białych świateł tworzących linię poziomą	Rt2 Pchać powoli Szereg białych świateł tworzących linię ukośną wznoszącą się pod kątem 45° Sygnał Rt2 oznaczą, ze można pchać tabor kolejowy z prędkością nieprzekraczającą 3km/h.*	Rt3 Pchać z umiarkowaną prędkością Szereg białych świateł tworzących linię pionową
Rt4 Cofnąć Szereg białych świateł tworzących kąt prosty, zwrócony ramionami w prawo i w dół Sygnał Rt4 oznacza, że należy cofnąć skład manewrowy z górki. Sygnał ten stosuje się tylko na tarczach rozrządowych świetlnych.*	Rt5 Podepchnąć skład do górki Szereg białych migających jednocześnie świateł tworzących linię poziomą Sygnał Rt5 oznacza, ze można podepchnąć skład do górki w czasie, gdy z sąsiedniego toru są spychane wagony przez górkę. W razie potrzeby rozróżnienia, z którego spośród kilku torów ma nastąpić podpychanie, sygnał Rt5 powinien być podawany jednocześnie z sygnałem Ms2 podawanym na semaforze lub tarczy manewrowej ustawionej przy właściwym torze. Podpychanie powinno odbywać się z prędkością nieprzekraczającą 15km/h. Sygnał Rt5 stosuje się tylko na tarczach rozrządowych świetlnych.

Na zdjęciach z sygnałem Rt2 i Rt4 widać ich "lustrzane odbicie", dzięki temu można rozróżnić, gdzie znajduje się przód, a gdzie tył tarczy.

Tarcze zaporowe świetlne

Tarcze zaporowe, tu służące jedynie do wyświetlania sygnału Ms2

Porównanie tarczy zaporowej z tarczą manewrową

Dawne Tarcze zaporowe stosowane były na stacji przy torach, na których odbywały się w zasadzie tylko wjazdy pociągów. Najczęściej były to tarcze dwukomorowe (czerwona i matowobiała) nazywane skrótem "Tz", oraz kolejnym numerem patrząc ku wzrostowi kilometrażu linii. Obecnie nazywa się je jak semafory, z tym, że jeśli tarcza zaporowa może podawać sygnał "Ms2 - jazda manewrowa dozwolona" pod nazwą tarczy należy umieścić tabliczkę z czarną literą "m". Komora matowobiała służy do sygnalizowania jazd manewrowych. Natomiast w uzasadnionych przypadkach, gdy za głowicą rozjazdową zostaje umieszczony semafor wyjazdowy grupowy, tarcza może podać sygnał (jedno światło matowobiałe migowe) zezwalający na wyjazd systemem jazdy pociągowej do semafora wyjazdowego grupowego, po podaniu sygnału zezwalającego na jazdę na semaforze wyjazdowym grupowym. Jeśli tarcza jest wyposażona w układ światła matowobiałego migowego, można również podać na tarczy sygnał zastępczy. Ponadto tarcze zaporowe można stosować jako stałe sygnały zamknięcia torów (jednokomorowe ze światłem czerwonym).

Obecnie dawne tarcze zaporowe świetlne zostały przemianowane na semafory i ustawa się je jako semafory drogowskazowe lub semafory wyjazdowe odnoszące się do semafora wyjazdowego grupowego.


Sygnały nadawane przez d. tarcze zaporowe świetlne, o. semafory
S1 "Stój" Jedno czerwone światło ciągłe na semaforze Sygnał S1 nakazuje zatrzymanie pociągu, oraz manewru przed semaforem.		Ms2 Jazda manewrowa dozwolona Jedno matowobiałe światło na semaforze		Sz Sygnał zastępczy Dodatkowe informacje dotyczące sygnału zastępczego w dziale poniżej		Jazda pociągowa na semafor wyjazdowy grupowy dozwolona Jedno światło matowobiałe migające na semaforze

Sygnał zastępczy

Sygnał zastępczy "Sz" - Można przejechać obok semafora wskazującego sygnał Sr1 lub S1 "Stój" albo sygnał wątpliwy, albo też semafora nieoświetlonego lub przejechać obok sygnalizatora sygnału zastępczego, mającego wyłącznie latarnię ze światłem białym - bez rozkazu pisemnego.

Jedno światło matowobiałe migające na semaforze lub maszcie semafora, albo na maszcie semafora nieoświetlonego, albo umieszczonego na osobnej podstawie.

Tzw. choinka+Sz


Sygnalizatory sygnału zastępczego

Sygnał zastępczy zezwala na:

a) jazdę do następnego semafora, tarczy zaporowej, miejsca ustawienia tarczy zatrzymania D1,

b) jazdę, która może odbywać się z prędkością nie większą niż 40km/h i nie wymaga zatrzymania się przed nim; maszynista powinien jednak tak regulować prędkość jazdy, aby mógł w każdej chwili zatrzymać pociąg w razie nagłego zauważenia przeszkody; przy wyjeździe na szlak bez blokady samoczynnej jazda z prędkością do 40km/h obowiązuje w granicach posterunku ruchu.

Wyjazd pociągu na szlak z blokadą samoczynną na podstawie sygnału zastępczego, rozkazu pisemnego doręczonego drużynie pociągowej lub przekazanego za pomocą urządzeń łączności powinien odbywać się ze szczególną ostrożnością tak, aby maszynista mógł w każdej chwili zatrzymać pociąg w razie nagłego zauważenia przeszkody, przy tym prędkość jazdy nie może przekraczać 20km/h; jazda pociągu z ostrożnością obowiązuje do czasu minięcia przez czoło pociągu semafora wskazującego sygnał zezwalający na jazdę, o ile maszynista nie otrzymał rozkazu pisemnego z informacją, że samoczynne semafory odstępowe są nieważne.

Sygnały zamknięcia toru

Tarcze zaporowe

Sygnały zamknięcia toru stosuje się na tarczach zaporowych, wykolejnicach, obrotnicach, wagach pomostowych, punktach przestawczych zestawów, żurawiach wodnych kołowych oraz kozłach oporowych.

Tarcza zaporowa kształtowa


Sygnały nadawane przez tarcze zaporowe
Z1 "Stój" Kresa pozioma czarna na tle białej okrągłej tarczy Sygnał Z1 na tarczy zaporowej jest ważny zarówno dla manewrów, jak i dla pociągów i nakazuje zatrzymanie pociągu lub manewrującego taboru kolejowego przed tą tarczą		Z2 Jazda dozwolona Kresa ukośna czarna pod kątem 45° w górę ku stronie prawej, na tle białej okrągłej tarczy Sygnał Z2 na tarczy zaporowej zezwala na przejazd manewrującego taboru kolejowego poza tę tarczę

Pociąg zatrzymany przed tarczą zaporową nadającą sygnał Z1 "Stój" może jechać dalej na rozkaz, doręczony lub przekazany za pomocą urządzeń łączności drużynie pociągowej.
Manewrujący tabor kolejowy może przejechać poza tarczę zaporową na sygnał Z2 "Jazda dozwolona", a w razie niemożności nastawienia na tarczy tego sygnału - gdy upoważniony pracownik da pozwolenia na minięcie sygnału Z1 "Stój" na tarczy zaporowej, a ponadto nada sygnał Rm1 "Do mnie" lub Rm2 "Ode mnie".
W przypadku torów zakończonych kozłem oporowym tarczę zaporową wskazującą stale Z1 "Stój" lub semafor świetlny stale wskazujący sygnał S1 "Stój" ustawia się z prawej strony toru, patrząc w kierunku jazdy, w miejscu, gdzie rozpoczyna się odcinek zasypany piaskiem, a przy rampach z prawej strony toru na wysokości belki zderzakowej kozła oporowego.

Wykolejnice, obrotnice, wagi pomostowe, punkty przestawcze zestawów kołowych


Sygnały nadawane przez latarnie
Z1wk, Z1o, Z1wg Z1wk - Stój, wykolejnica na torze Z1o, Z1wg - Stój, wjazd zabroniony Kresa pozioma czarna na tle białej okrągłej tarczy		Z2wk, Z2o, Z2wg Z2wk - Wykolejnica zdjęta z toru Z2o, Z2wg - Wjazd dozwolony Kresa pionowa czarna na tle białej okrągłej tarczy		Z1p Stój, wjazd pojazdów z nieprzesuwnymi kołami zabroniony Kresa pozioma czarna na tle białej okrągłej tarczy, pod którą znajduje się duża biała litera N Sygnał Z1p oznacza, że pojazdom kolejowym z nieprzesuwnymi kołami zestawów kołowych zabrania się wjazdu na tor dojazdowy do stanowiska przestawczego poza ten sygnał.
Z1wk Z1wk - Stój, wykolejnica na torze Dwa mleczne światła na latarni ułożone poziomo Tył sygnału Z1wk.		Z2wk Z2wk - Wykolejnica zdjęta z toru Dwa mleczne światła na latarni ułożone pionowo Tył sygnału Z2wk.

Żurawie wodne

Sygnały obecnie nie ujęte w instrukcji sygnalizacji - Sygnały wycofane / historyczne


Sygnały nadawane przez latarnie na żurawiach wodnych
Z1z "Stój", przejazd obok żurawia zabroniony Dzienny - Ramię żurawia ustawione prostopadle do osi toru Nocny - Czerwone światło latarni umieszczonej na ramieniu żurawia		Z2z Przejazd obok żurawia dozwolony Dzienny - Ramię żurawia ustawione równolegle do osi toru Nocny - Białe światło latarni umieszczonej na ramieniu żurawia

Sygnały zatrzymania i zmniejszenia prędkości

Sygnały zatrzymania


Sygnały zatrzymania
DO Za tarczą ostrzegawczą znajduje się tarcza zatrzymania Dzienny - nieruchoma okrągła tarcza pomarańczowa z czarnym pierścieniem i białą obwódką Nocny - Pomarańczowe światło na maszcie pod tarczą Nieruchoma przenośna tarcza ostrzegawcza informuje, że w odległości drogi hamowania zwiększonej o 200m znajduje się tarcza zatrzymania z sygnałem D1; przed przenośną tarczą ostrzegawczą nie ustawia się wskaźnika W1.		D1 "Stój" dawany tarczą zatrzymania Dzienny - Prostokątna tarcza czerwona z białą obwódką Nocny - Czerwone światło pośrodku nad tarczą

Sygnał D1 "Stój" dawany tarczą zatrzymania stosuje się do oznaczenia miejsca, w którym z jakichkolwiek powodów konieczne jest zatrzymanie pociągu lub manewrującego składu, a w miejscu tym nie ma semafora ani sygnału zamknięcia toru lub na sygnalizatorze tam ustawionym nie da się nastawić sygnału zabraniającego jazdy, a w szczególności:

jeżeli stan toru lub jakakolwiek przeszkoda zagraża bezpieczeństwu ruchu kolejowego;
jeżeli na semaforze lub tarczy zaporowej nie można z powrotem nastawić sygnału "Stój";
jeżeli czasowo brak semafora;
w razie zamknięcia toru szlakowego lub stacyjnego albo jego części;
jeżeli tarcza zaporowa zostanie unieruchomiona w położeniu "jazda dozwolona";
Dla zabezpieczenia maszyn torowych pozostawionych do postoju na wyznaczonych torach przed najechaniem taborem; w tym przypadku tarczę zatrzymania ustawia się w odległości od 1 do 3m przed wykolejnicą osłaniającą stojące na torze maszyny torowe.

W przypadkach o których mowa w pkt 2 i 3, tarczę D1 ustawia się prze semaforze lub w miejscu ustawienia semafora.

Sygnał D1 stosuje się także na szlaku do oznaczenia miejsca wymagającego ograniczenia prędkości poniżej 10km/h.

Sygnał zmniejszenia prędkości

Sygnał D6 i wskaźnik W6a

Wskaźnik W14a oznaczający miejsce rozpoczęcia się ograniczenia prędkości, a u górze zakończenia ograniczenia od czoła pociągu

Sygnał D6 "Zwolnić bieg" oznacza, że w odległości drogi hamowania znajduje się odcinek toru, na którym należy jechać z prędkością mniejszą od prędkości przewidzianej w rozkładzie jazdy. Jeżeli maszynista nie został wcześniej powiadomiony o tym, z jaką prędkością można przejechać przez osłonięte sygnałem D6 miejsce, a prędkość ta nie jest wskazana na tarczy, należy zmniejszyć prędkość do 20km/h.

Na początku i na końcu odcinka toru, na którym obowiązuje ograniczenie prędkości ustawia się wskaźniki W14.

Sygnały dawane przez uprawnione osoby

Sygnały zatrzymania

Stosuje się następujące sygnały zatrzymania dawane przez uprawnione osoby:


Sygnały zatrzymania
D2 "Stój" dawany ręcznie Dzienny - Zataczanie okręgu rozwiniętą chorągiewką lub jakimkolwiek innym przedmiotem lub ręką Nocny - Zataczanie okręgu ręczną latarką sygnałową ze światłem białym lub czerwonym albo jakimkolwiek innym świecącym przedmiotem Sygnał należy dawać, w miarę możliwości, po stronie maszynisty.		D3 "Stój" - dźwiękowy Trzy krótkie szybko po sobie następujące tony, kilkakrotnie powtórzone

Sygnały D2 i D3 należy dawać jednocześnie ze stosowaniem tarczy zatrzymania lub dawanego ręcznie sygnału "Stój". Jeżeli powstaje wątpliwość, czy drużyna pociągowa spostrzeże tarczę przenośną sygnału D1 "Stój" lub sygnału D2 "Stój" dawanego ręcznie, należy dawać jednocześnie dźwiękowy sygnał D3 "Stój" przy zbliżaniu się pociągu i podczas jego przejazdu.

W trakcie manewrów sygnał "Stój" powinien być dawany jednocześnie ręcznie, za pomocą żółtej chorągiewki, oraz dźwiękowo (sygnał Rm4).

Sygnał D2 "Stój" dawany ręcznie i w razie potrzeby dźwiękowo (sygnał D3) stosuje się w przypadku, gdy zachodzi konieczność zatrzymania pociągu, a nie ma możliwości lub potrzeby stosowania innych sygnałów zatrzymania, a w szczególności gdy:

potrzeba zmniejszenia prędkości wskutek stanu toru zajdzie nagle i danie sygnału "Zwolnić bieg" jest niemożliwe;
drużyna konduktorska nadjeżdżającego lub przejeżdżającego pociągu daje ręczne lub dźwiękowe sygnały "Stój";
przy nadjeżdżającym lub przejeżdżającym pociągu, pojeździe pomocniczym lub manewrującym taborze kolejowym zostanie zauważona nieprawidłowość, która przy dalszej jeździe mogłaby zagrażać bezpieczeństwu ruchu lub spowodować straty materialne;
pociąg jedzie po zamkniętym torze bez uprzedniego zawiadomienia posterunków;
na linii dwutorowej pociąg jedzie po torze w kierunku przeciwnym do zasadniczego bez uprzedniego zawiadomienia posterunków;
w porze ograniczonej widoczności na czole pociągu lub pojazdu pomocniczego zgasną wszystkie wymagane światła;
na torze znajdują się ludzie lub duże zwierzęta, którym grozi niebezpieczeństwo przejechania.

Sygnały "Stój" dawane przez jednego z konduktorów powinni powtarzać pozostali konduktorzy ku przodowi, a w pociągach z lokomotywą popychającą - także ku tyłowi pociągu.

W pociągach z hamulcem zespolonym drużyna konduktorska, w razie zauważenia przeszkód do jazdy, powinna zamiast dawania sygnałów "Stój", zatrzymać pociąg hamulcem zespolonym.

Sygnały dawane ręcznie i sygnały dźwiękowe należy powtarzać tak długo, aż drużyna trakcyjna zastosuje się do nich.

Sygnały sposobu jazdy

[Miejsce na link]


Sygnały sposobu jazdy
Rm1 Do mnie Dwa długie tony gwizdkiem lub trąbką i jednocześnie: Dzienny - Chorągiewka sygnałowa koloru żółtego lub ręka poruszana poziomo Nocny - Ręczna latarka sygnałowa z białym światłem poruszana poziomo Sygnał "Do mnie" oznacza, że należy jechać w kierunku do dającego sygnał.		Rm2 Ode mnie Jeden długi ton gwizdkiem lub trąbką i jednocześnie: Dzienny - Chorągiewka sygnałowa koloru żółtego lub ręka poruszana pionowo Nocny - Ręczna latarka sygnałowa z białym światłem poruszana pionowo Sygnał "Ode mnie" oznacza, że należy jechać w kierunku do dającego sygnał. W przypadku gdy odebranie sygnału "Do mnie" lub "Ode mnie " jest niemożliwe lub utrudnione, to sygnał ten można zastąpić słowami "jechać w kierunku...", przekazanymi za pomocą urządzeń łączności.		Rm3 Zwolnić Kilka przeciągłych tonów gwizdkiem lub trąbką i jednocześnie: Dzienny - Chorągiewka sygnałowa koloru żółtego lub ręka poruszana powolnym ruchem po łuku do góry i na dół Nocny - Ręczna latarka sygnałowa z białym światłem poruszana powolnym ruchem po łuku do góry i na dół
Rm4 Stój Trzy krótkie szybko po sobie następujące tony gwizdkiem lub trąbką kilkakrotnie powtórzone i jednocześnie: Dzienny - Zataczanie okręgu rozwiniętą chorągiewką, innym przedmiotem lub ręką Nocny - Zataczanie okręgu ręczną latarką sygnałową ze światłem białym		Rm5 Odrzucić Dwa długie i jeden krótki ton gwizdkiem lub trąbką i jednocześnie: Dzienny - Chorągiewka sygnałowa koloru żółtego lub ręka poruszana dwukrotnie poziomo, a następnie pionowo do góry i szybko na dół Nocny - Ręczna latarka sygnałowa z białym światłem poruszana dwukrotnie poziomo, a następnie pionowo do góry i szybko na dół		Rm6 Docisnąć Dwa krótkie tony gwizdkiem i jednocześnie: Dzienny - Kilkakrotne zbliżenie do siebie wyciągniętych poziomo przed siebie rąk Nocny - Białe światło ręcznej latarki sygnałowej przerywane w krótkich odstępach czasu skierowane w stronę maszynisty Sygnał Rm6 oznacza, że należy nacisnąć na tabor kolejowy w celu sprzęgnięcia lub rozprzęgnięcia.

Sygnały dawane gwizdawką lub syreną pojazdu kolejowego

Jeżeli na przodzie pociągu są dwie lokomotywy, wówczas sygnały gwizdawką lub syreną lokomotywy daje maszynista pierwszej lokomotywy.
Sygnały na zatrzymanie pociągu daje maszynista dowolnej lokomotywy.
W przypadku, gdy przestała działać gwizdawka lub syrena lokomotywy, dalsza jazda pociągu powinna odbywać się z zachowaniem największej ostrożności.
Podczas mgły lub zamieci utrudniającej widoczność należy w razie zepsucia się gwizdawki lub syreny lokomotywy dojechać do najbliższej stacji ze zmniejszoną prędkością i zażądać lokomotywy pomocniczej.

Sygnały ostrzeżenia

Stosuje się następujące sygnały ostrzeżenia:

Rp1 - Baczność

Jeden długi ton gwizdawką lub syreną lokomotywy

Sygnał Rp1 "Baczność" maszynista daje:

w razie konieczności zwrócenia uwagi pracowników kolejowych, podróżnych lub innych osób znajdujących się na torze lub w jego pobliżu;
po zatrzymaniu pociągu przed semaforem wjazdowym lub odstępowym nadającym sygnał "Stój", wątpliwy lub nieoświetlony albo białe światło przy zbitym szkle sygnałowym, z wyjątkiem semafora odstępowego blokady samoczynnej, jeżeli maszynista nie może porozumieć się z dyżurnym ruchu za pomocą środków łączności;
na wezwanie kierownika pociągu, przed odjazdem pociągu pasażerskiego zatrzymanego na szlaku;
przed każdym ruszeniem podczas pracy pociągu technologicznego, maszyny torowej i pojazdu pomocniczego, w celu ostrzeżenia robotników pracujących na torze lub obok niego;
przed wskaźnikami W6, W6a, W6b i W7 oraz kilkakrotnie na odcinku od wskaźnika W6b do przejazdu, a ponadto podczas niekorzystnych warunków atmosferycznych - po minięciu wskaźnika W6a przy zbliżaniu się do przejazdu; na odcinku od miejsca ustawienia wskaźnika do momentu minięcia przejazdu przez czoło pojazdu kolejowego maszynista pojazdu kolejowego podaje sygnał Rp1 "Baczność";
przed każdym ruszeniem z miejsca pociągu towarowego z ludźmi;
przed każdym ruszeniem z postoju niepilotowanego manewrującego pojazdu trakcyjnego, gdy jazda manewrowa odbywa się na polecenie dyżurnego ruchu, nastawniczego lub zwrotnicowego;
jeżeli prowadzący pojazd kolejowy z napędem zauważy, że rogatki nie są zamknięte i nie ma pracownika strzegącego przejazd;
gdy tarcza ostrzegawcza przejazdowa wskazuje sygnał Osp1, sygnał wątpliwy lub jest ciemna.

Sygnały Rp2 i Rp3 obecnie są nie ujęte w instrukcji sygnalizacji - Sygnały wycofane / historyczne

Rp2 - Osłonić pociąg

Cztery długie tony gwizdawką lub syreną lokomotywy powtarzane kilkakrotnie

Sygnał Rp2 "Osłonić pociąg" daje maszynista, gdy zajdzie potrzeba osłonięcia pociągu na szlaku.

Rp3 - Usunąć osłonę i wrócić do pociągu

Jeden długi, jeden krótki i jeden długi ton gwizdawką lub syreną lokomotywy

Sygnały hamowania

Jeżeli przy hamowaniu pociągu potrzebne jest współdziałanie drużyny konduktorskiej, stosuje się następujące sygnały:


Sygnały hamowania
Rp4 Hamować średnio Jeden krótki ton gwizdawką lub syreną lokomotywy		Rp5 Hamować Trzy długie szybko po sobie następujące tony gwizdawką lub syreną lokomotywy		Rp6 Odhamować średnio Jeden długi, jeden krótki ton gwizdawką lub syreną lokomotywy		Rp7 Odhamować Dwa długie tony gwizdawką lub syreną lokomotywy
Rp8 Rozpocząć popychanie Dwa krótkie tony gwizdawką lub syreną lokomotywy		Rp9 Przerwać popychanie, pozostać przy pociągu Jeden krótki, jeden długi ton gwizdawką lub syreną lokomotywy		Rp10 Dalsze popychanie nie jest potrzebne. odjechać od pociągu Cztery krótkie tony gwizdawką lub syreną lokomotywy

Jeżeli wszystkie lokomotywy ciągnące i popychające wyposażone są w sprawne urządzenia radiołączności, maszyniści mogą porozumiewać się za pomocą tych urządzeń. W takim przypadku można nie stosować sygnałów Rp8, Rp9 i Rp10 podawanych gwizdawką lub syreną lokomotywy.

Sygnały przy wyprawianiu i przepuszczaniu pociągów

Sygnały podawane przy odjeździe pociągów

Przy odjeździe pociągów pasażerskich stosuje się następujące sygnały:


Sygnały podawane przy odjeździe pociągów
Rp11 Wsiadać Jeden długi ton gwizdkiem Sygnał Rp11 "Wsiadać" podaje drużyna konduktorska przed odjazdem pociągów pasażerskich.		Rp12 Gotów do odjazdu Dzienny - Podniesiona chorągiewka koloru żółtego Nocny - Podniesienie ręcznej latarki sygnałowej z białym światłem Sygnał Rp12 "Gotów do odjazdu" stosuje się przed odjazdem pociągów z wieloosobową drużyną konduktorską;
Rp13 Pociąg nr... gotów do odjazdu Sygnał ten kierownik pociągu przekazuje słownie lub za pomocą urządzeń łączności do maszynisty; stosuje się go przed odjazdem pociągów zestawionych z zespołów trakcyjnych lub wagonów silnikowych w przypadku, gdy urządzenia do sterowania drzwiami i sygnałem dźwiękowym ostrzegającym podróżnych znajdują się na pulpicie w kabinie maszynisty lub zamykanie drzwi pojazdu kolejowego przy wymianie podróżnych jest zapewnione, a zamykanie drzwi pojazdu kolejowego jest przekazywane kierującemu pojazdem kolejowym z napędem za pomocą urządzeń technicznych.		Rp14 Odjazd pociągów pasażerskich Dzienny - Ręka podniesiona do góry przez kierownika pociągu lub konduktora znajdującego się najbliżej lokomotywy, zwróconego w kierunku maszynisty, oraz wypowiedziane głośno słowo "Odjazd" Nocny - Podniesienie do góry i poruszanie pionowo ręcznej latarki sygnałowej z białym światłem zwróconym w kierunku maszynisty przez kierownika pociągu lub konduktora znajdującego się najbliżej maszynisty oraz wypowiedziane głośno słowo "Odjazd" W pociągach wyposażonych w sterowane przez kierownika pociągu urządzenia sygnałowe do dawania sygnału "Odjazd" sygnał ten podaje się za pomocą tych urządzeń.

Sygnały podawane przez dyżurnego ruchu

Stosuje się następujące sygnały podawane przez dyżurnego ruchu:


Sygnały podawane przez dyżurnego ruchu
Rd1 Nakaz jazdy Dzienny - Okrągła biała tarczka z zieloną obwódką poruszana pionowo Nocny - Ręczna latarka sygnałowa z zielonym światłem poruszana pionowo Sygnał Rd1 "Nakaz jazdy" przy wyprawianiu pociągów podaje dyżurny ruchu, a przy przepuszczaniu pociągów - dyżurny ruchu lub nastawniczy na każdorazowe polecenie dyżurnego ruchu, wtedy gdy jest to wymagane odpowiednimi przepisami lub instrukcjami.		Rd2 Stosować skrócony czas jazdy Trójkątna tarczka pomalowana z obu stron na kolor biały z czerwoną obwódką i czarną literą "S", pokazywana w kierunku zbliżającego się pociągu Sygnał Rd2 oznacza, że należy stosować skrócony czas jazdy pociągu do następnego posterunku następczego. Sygnał obecnie nie ujęty w instrukcji sygnalizacji Sygnał wycofany / historyczny
Rd3 Wydłużyć czas jazdy Prostokątna tarcza pomalowana z obu stron na kolor biały z czerwoną obwódką i czarną literą "W", pokazywana w kierunku zbliżającego się pociągu Sygnał Rd3 oznacza, że należy wydłużyć czas jazdy pociągu do następnego posterunku następczego. Sygnał obecnie nie ujęty w instrukcji sygnalizacji Sygnał wycofany / historyczny		Rd4 Powiadomienie dróżników przejazdowych o odjeździe pociągu Jeden długi dźwięk dawany dzwonkiem aparatu telefonicznego - dla pociągu kierunku nieparzystego, zaś dwa długie dźwięki - dla pociągu kierunku parzystego Sygnały te służą do zawiadamiania dróżników przejazdowych o mającym nastąpić odjeździe pociągu. Na szlaku wielotorowym dla toru trzeciego lub drugiej pary torów, stosownie do potrzeby, dyrekcja okręgu infrastruktury kolejowej może ustalić: oddzielne łącze strażnicowe, którego dzwonki (lub inne urządzenia) wydają dźwięk różniącym się tonem od dźwięków dzwonków innego łącza strażnicowego; powiadamianie o odjeździe pociągu jednym lub dwoma długimi dźwiękami (zależne od kierunku jazdy pociągu), uzupełnione jednym krótkim dźwiękiem. Sygnał obecnie nie ujęty w instrukcji sygnalizacji

Sygnały Rd2, Rd3 i Rd4 podaje dyżurny ruchu lub na jego polecenie wyznaczony pracownik.

Sygnał Rd4 podaje się bezpośrednio przed odjazdem pociągu.

Sygnały przy próbie hamulców

Przy próbie hamulców zespolonych stosuje się sygnały ręczne lub świetlne dawane za pomocą umieszczonego obok torów lub zawieszonego nad torami urządzenia z trzema latarniami w jednym pionie. Sygnały ręczne dawane są w stronę biorącego udział w próbie hamulców zespolonych maszynisty lokomotywy lub pracownika obsługującego urządzenia stałe.

Przy próbie hamulców zespolonych stosuje się następujące sygnały:


Sygnały podawane podczas próby hamulca
Rh1 i Rhs1 Zahamować Dzienny Rh1 - Wyciągnięte ręce składane nad głową z zakreśleniem półkola Nocny Rh1 - Ręczna latarka sygnałowa z białym światłem poruszana od dołu łukiem do góry i następnie opuszczana pionowo w dół Dzienny i nocny Rhs1 - Jedno światło matowobiałe		Rh2 i Rhs2 Odhamować Dzienny Rh2 - Wyciągnięta ręka poruszana po łuku nad głową Nocny Rh2 - Ręczna latarka sygnałowa z białym światłem poruszana po łuku nad głową Dzienny i nocny Rhs2 - Dwa światła matowobiałe		Rh3 i Rhs3 Hamulce w porządku Dzienny Rh3 - Ręka wyciągnięta nad głową, trzymana pionowo Nocny Rh3 - Ręczna latarka sygnałowa z białym światłem trzymana pionowo nad głową Dzienny i nocny Rhs3 - Trzy światła matowobiałe

Sygnały podawane przez dróżnika przejazdowego

Stosuje się następujące sygnały podawane przez dróżnika przejazdowego:


Sygnały podawane przez dróżnika przejazdowego
D7 "Stój" Dzienny - Tarcza do zatrzymania pojazdów, która ma kształt czerwonego koła z białym obrzeżem podniesiona do góry w kierunku nadjeżdżającego pojazdu Nocny - Podniesienie i poruszanie powoli pionowo ręcznej latarki sygnałowej z czerwonym światłem, zwróconym w kierunku nadjeżdżającego pojazdu Sygnał D7 "Stój" dawany przez dróżnika przejazdowego w celu zatrzymania pojazdów drogowych zbliżających się do przejazdu.		D8 Dróżnik obecny na przejeździe Dzienny - Dróżnik stoi na przejeździe w miejscu wyznaczonym regulaminem obsługi przejazdu, trzymając w ręce pionowo do góry chorągiewkę sygnałową koloru żółtego w ten sposób, aby być widocznym dla maszynisty zbliżającego się pociągu lub kierującego pojazdem kolejowym Nocny - Dróżnik przejazdowy porusza powoli pionowo ręczną latarka sygnałową z białym światłem, tak aby sygnał był widoczny dla maszynisty zbliżającego się pociągu lub kierującego pojazdem kolejowym

Sygnały na pojazdach kolejowych

Sygnały na pociągach

Na pociągach i innych pojazdach kolejowych stosuje się następujące sygnały:


Sygnały na pociągach i innych pojazdach kolejowych
Pc1 Oznaczenie czoła pociągu lub innego pojazdu kolejowego jadącego na szlaku jednotorowym, w kierunku zasadniczym po torze szlaku dwutorowego lub w dowolnym kierunku po torze szlaku dwu- i wielotorowego z dwukierunkową blokadą liniową Dwa lub trzy białe światła na przodzie pociągu, pojazdu trakcyjnego jadącego luzem, ciężkiego pojazdu pomocniczego (oddziaływającego na urządzenia SRK), maszyny torowej		Pc2 Oznaczenie czoła pociągu lub innego pojazdu kolejowego jadącego w kierunku przeciwnym do zasadniczego po torze szlaku dwutorowego bez dwukierunkowej blokady liniowej Dwa lub trzy, z których górne i prawe w kierunku jazdy są białe, lewe zaś czerwone, na przodzie pociągu		Pc3 Oznaczenie czoła pociągu z pługiem odśnieżnym Dwa białe światła na przodzie pociągu oraz trzecia oświetlona latarnia z ukośnym białym krzyżem umieszczona w górnej części czoła lokomotywy lub na wierzchołku pługa, gdy pług znajduje się przed lokomotywą
Pc4 Oznaczenie czoła pociągu jadącego wagonami naprzód Dzienny - Dwie tarcze lub dwie latarnie z obrazem tarczy na obudowie na czołowej ścianie pierwszego wagonu; tarcze są prostokątne i podzielone na cztery trójkąty, z których górny i dolny są czerwone, oba zaś boczne - żółte lub białe; powierzchnia tarczy powinna być odblaskowa. Dzienny i nocny - Dwa białe światła na czołowej ścianie pierwszego wagonu		Pc5 Oznaczenie końca pociągu lub innego pojazdu kolejowego Dzienny - Dwie tarcze lub dwie latarnie z obrazem tarczy na obudowie na czołowej ścianie pierwszego wagonu; tarcze są prostokątne i podzielone na cztery trójkąty, z których górny i dolny są czerwone, oba zaś boczne - żółte lub białe; powierzchnia tarczy powinna być odblaskowa. Dzienny i nocny - Dwa światła czerwone ciągłe lub dwa światła czerwone migające na tylnej ścianie ostatniego pojazdu kolejowego w składzie pociągu lub innego pojazdu kolejowego		Pc6 Oznaczenie czoła pociągu z jednoosobową obsadą pojazdu trakcyjnego, zatrzymanego z niewiadomej przyczyny na torze szlaku dwu - lub wielotorowego Jedno górne światło białe i dwa dolne światła czerwone na czole pociągu Sygnał Pc6 podaje maszynista pociągu bez drużyny konduktorskiej z jednoosobową obsadą pojazdu trakcyjnego w przypadku zatrzymania się pociągu z niewiadomej przyczyny na torze szlaku dwu- lub wielotorowego przed udaniem się wzdłuż pociągu, w celu ustalenia przyczyny jego zatrzymania.

Sygnały Pc1, Pc2, Pc3, Pc4 i Pc5, podawane światłami i tarczami, stosuje się do oznaczania czoła i końca pociągu i innych pojazdów kolejowych kursujących na zasadach ustalonych dla pociągów. Dla pociągów towarowych dopuszcza się stosowanie w ciągu całej doby dziennego sygnału Pc5 podawanego za pomocą tarcz odblaskowych.

Osygnalizowania czoła pociągu prowadzącego pojazdem kolejowym wyposażonym w górne światło należy dokonywać trzema światłami przy sygnałach Pc1 i Pc2.

Sygnał Pc4 stosuje się przy pociągach pchanych, niemających na czole czynnej kabiny sterowniczej. na pchanych pociągach bocznicowych może być stosowane w nocy jedno światło białe na czołowym wagonie, a w dzień można nie stosować żadnego sygnału. Do osygnalizowania czoła pociągów, w których pierwszy wagon ma czynna kabinę sterowniczą, w szczególności zespołów trakcyjnych, wagonów doczepnych z kabiną maszynisty, należy stosować odpowiednio sygnały Pc1 i Pc2.

Na pociągu popychanym, w którym popychacz jest sprzęgnięty lub nie jest sprzęgnięty ze składem, na tylnej ścianie ostatniego wagonu umieszcza się sygnał Pc5. Na czole pierwszej lokomotywy popychającej stosuje się sygnał Pc1, przy czym w dzień można nie stosować żadnego sygnału, a na tylnej ścianie ostatniej lokomotywy popychającej sygnał Pc5. Przy jeździe powrotnej lokomotywy popychającej zmienia się sygnały na czole i tylnej ścianie lokomotywy, przy czym na czole powracającej lokomotywy na szlaku jednotorowym stosuje się sygnał Pc1, natomiast na torze szlaku dwu- i wielotorowego:

jeżeli tor jest wyposażony w dwukierunkową blokadę liniową - stosuje się sygnał Pc1,
jeżeli na torze nie ma dwukierunkowej blokady liniowej, przy jeździe w kierunku zasadniczym stosuje się sygnał Pc1, natomiast przy jeździe w kierunku przeciwnym do zasadniczego - stosuje się sygnał Pc2.

Na pociągach jadących po torze zamkniętym linii kolejowej dwutorowej w porze nocnej należy stosować sygnały Pc1, zarówno dla oznaczenia czoła, jak i końca pociągu.

Jeżeli pociąg cofa się ze szlaku do stacji, to nie należy zmieniać sygnałów na czole i na końcu pociągu.

Sygnały na taborze

Na taborze kolejowym stosuje się następujące sygnały:


Sygnały na taborze kolejowym
Tb1 Oznaczenie przodu i tyłu pojazdu trakcyjnego wykonującego manewry Z przodu i tyłu po jednym białym świetle od strony czynnego stanowiska maszynisty Sygnał Tb1 stosuje się do oznaczenia przodu i tyłu wszelkich manewrujących pojazdów kolejowych z napędem. Sygnał Tb1 ustawia się od strony położenia maszynisty w pojeździe trakcyjnym		Tb2 Oznaczenie wagonów pocztowych z funkcjonariuszami, wagonów restauracyjnych, sypialnych, jak również innych wagonów specjalnego przeznaczenia oraz wagonów z podróżnymi na stacji, jeżeli te wagony nie są złączone z pociągiem Dzienny - Po jednej niebieskiej chorągiewce umieszczonej na każdej ścianie szczytowej wagonu Dzienny i nocny - Po jednym lub po dwa niebieskie światła na każdej ścianie szczytowej wagonu; dopuszcza się takie wykonanie latarń, żeby niebieskie światło było widoczne także z boku wagonu, lub umieszczone na bocznej ścianie dodatkowych świateł niebieskich Sygnał oznaczenia wagonów specjalnego przeznaczenia można stosować na jednej ścianie szczytowej wagonu, jeżeli najechanie na wagon zagraża tylko z jednej strony.		Tb3 Oznaczenie wagonów pocztowych w pociągach podczas postoju, podczas załadowywania i wyładowywania poczty Dzienny - Niebieska chorągiewka lub latarka z niebieskim światłem, świecąca na trzy strony, umieszczona na otwartych drzwiach wagonu Nocny - Latarka z niebieskim światłem, świecąca na trzy strony, umieszczona na otwartych drzwiach wagonu Dzienny i nocny - Lampy sygnałowe z niebieskim światłem wbudowane w boczne ściany wagonu

Sygnał Tb4 - Oznaczenie pojazdu pomocniczego

Dzienny i nocny - Od przodu dwa (nad każdą szyną) lub jedno (nad osią toru) światła białe, a od tyłu - czerwone

Sygnał Tb4 stosuje się do oznaczenia tych pojazdów pomocniczych, które nie kursują na zasadach ustalonych dla pociągów.

Sygnały na pociągach i wagonach skażonych

Do oznaczenia pociągów i wagonów skażonych środkami promieniotwórczymi, chemicznymi i biologicznymi stosuje się następujące sygnały:


Sygnały na pociągach i wagonach skażonych
PcSp Skażenie promieniotwórcze pociągu Trójkątne chorągiewki koloru zielonego zawieszone z obu stron ściany szczytowej wagonu, na czole i na końcu pociągu		PcSb Skażenie biologiczne pociągu Trójkątne chorągiewki koloru brązowego zawieszone z obu stron ściany szczytowej wagonu, na czole i na końcu pociągu		PcSch Skażenie chemiczne pociągu Trójkątne chorągiewki koloru żółtego zawieszone z obu stron ściany szczytowej wagonu, na czole i na końcu pociągu

Sygnały alarmowe

Sygnały alarmowe ogólne i pożarowe

Stosuje się następujące sygnały alarmowe ogólne i pożarowe:

Sygnał A1 - "Alarm"

Dwa białe światła migające na czole lokomotywy i jednocześnie jeden długi i trzy krótkie dźwięki syreny lub gwizdawki lokomotywy, powtarzane kilkakrotnie, jeden długi i trzy krótkie dźwięki syreny warsztatowej, gwizdka lub syreny lokomotywy, trąbki, gwizdka lub dzwonka aparatu telefonicznego, powtarzane kilkakrotnie, przy czym przez pojęcie "gwizdawki lub syreny lokomotywy" należy rozumieć również sygnały dawane przez inne pojazdy wyposażone w urządzenia do dawania sygnałów dźwiękowych.

sygnał alarmowy A1 podawany jest w celu powiadomienia pracowników kolejowych o istniejącym lub możliwym zagrożeniu bezpieczeństwa ruchu, bezpieczeństwa osobistego pracowników, osób trzecich lub całości mienia kolejowego;
sygnał alarmowy A1 podaje drużyna pojazdu trakcyjnego w przypadku zatrzymania się pociągu z niewiadomej przyczyny na torze szlaku dwu- lub wielotorowego bądź w razie stwierdzenia nieosygnalizowanej przeszkody do jazdy pociągu na torze szlakowym;
sygnał alarmowy A1 należy podawać do czasu ustalenia, że nie ma przeszkody do jazdy po sąsiednich torach, bądź do czasu przepisowego osłonięcia przeszkody;
po odebraniu sygnału alarmowego A1 drużyna pojazdu trakcyjnego innego pociągu jadącego na szlaku powinna tak regulować prędkość jazdy, aby pociąg mógł być zatrzymany przed napotkaną przeszkodą do jazdy;
pracownicy mający przybory przeznaczone do dawania sygnałów dźwiękowych powinni powtarzać usłyszane sygnały alarmowe dźwiękowe do czasu rozpoczęcia akcji ratunkowej;

Sygnał A1r - "Alarm"

Przycisk plombowany automatycznego nadania sygnały A1r "Radio-Stop"

Kombinacja złożona z kolejno po sobie następujących trzech krótkich tonów, zróżnicowanych pod względem częstotliwości i powtarzanych cyklicznie:

sygnał alarmowy A1r podawany jest w przypadku zaistnienia nagłego zagrożenia bezpieczeństwa ruchu na linii kolejowej wyposażonej w sieć radiołączności pociągowej. Pracownik, który dowiedział się o wystąpieniu tego zagrożenia lub posiada o nim uzasadnione przypuszczenie i ma dostęp do radiotelefonu w sieci radiołączności pociągowej, powinien natychmiast nadać sygnał "Alarm" za pomocą radiotelefonu; nadanie sygnału "Alarm" nie zwalnia z obowiązku podjęcia działań zapobiegających wypadkowi lub zmniejszających jego skutki;
sygnał A1r nadawany jest:

- automatycznie

- słownie, gdy radiotelefon nie jest przystosowany do nadawania sygnału "Alarm" automatycznie;

automatyczne nadanie sygnału A1r następuje po wykonaniu przez obsługującego czynności ustalonych w instrukcji obsługi danego typu radiotelefonu; powoduje to samoczynne zahamowanie wszystkich pojazdów kolejowych z napędem, wyposażonych w urządzenia systemu "Radio-Stop", których radiotelefony odebrały sygnał "Alarm";
słownie nadanie sygnału A1r następuje po wypowiedzeniu do mikrofonu, co najmniej pięć razy słowa "Alarm";
prowadzący pojazdy kolejowe z napędem i pracownicy wyposażeni w radiotelefony przenośne po usłyszeniu sygnału A1r powinni natychmiast zatrzymać pojazd kolejowy, o ile nie nastąpiło to już samoczynnie;
odebranie sygnału A1r nadanego automatycznie zobowiązuje wszystkich użytkowników, którzy go odebrali, do przełączenia radiotelefonu na kanał ratunkowy, w celu wyjaśnienia przyczyn nadania tego sygnału, a dyżurnych ruchu posterunków, na których odbywa się zmiana kanału radiołączności pociągowej, dodatkowo zobowiązuje do bezzwłocznego podjęcia działań mających na zeli zapobiegnięcie wypadkowi lub zmniejszenia jego skutków.

Sygnał A2 - "Pożar"

Jeden długi i dwa krótkie dźwięki syreny warsztatowej, gwizdawki lub syreny lokomotywy, gwizdawki kotła parowego, syreny alarmowej, trąbki sygnałowej lub gwizdka, powtarzane kilkakrotnie

sygnał "Pożar" daje się w celu powiadomienia straży pożarnej i pracowników kolejowych o powstaniu pożaru na terenie kolejowym;
pracownik kolejowy, który dostrzegł pożar, powinien rozpocząć podawanie sygnały "Pożar" i powiadomić straż pożarną; jeżeli pracownik ten nie ma przyrządu do dawania sygnałów dźwiękowych, powinien niezwłocznie zawiadomić o pożarze pracownika mającego odpowiedni przyrząd sygnałowy;
maszyniści czynnych pojazdów trakcyjnych znajdujących się na terenie stacji oraz inni pracownicy powinni powtarzać sygnał pożarowy, a niezależnie od tego, pracownicy kolei powinni natychmiast powiadomić straż pożarną, zgodnie z postanowieniami regulaminu technicznego.

Sygnały o zagrożeniach

Stosuje się następujące sygnały o zagrożeniach:

Sygnał A3 - Ogłoszenie alarmu powietrznego dla stacji

Modulowany ton dźwiękowych urządzeń ostrzegających lokomotyw (10sekund dźwięku, 1 sekunda przerwy) trwający 3 minuty oraz nadawanie przez urządzenia radiofonii przewodowej komunikatu "Uwaga! Uwaga! Ogłaszam alarm powietrzny dla stacji [wymienić nazwę stacji]", powtórzone trzykrotnie

Alarm powietrzny zarządza się w celu uprzedzenia pracowników o grożącym niebezpieczeństwie uderzeń z powietrza.

Sygnał A4 - Odwołanie alarmu powietrznego dla stacji

Ciągły ton dźwiękowych urządzeń ostrzegających lokomotywy, trwający nieprzerwanie 3 minuty oraz nadawanie przez urządzenia radiofonii przewodowej komunikatu "Uwaga! Uwaga! Odwołuję alarm powietrzny dla stacji [wymienić nazwę stacji]", powtórzony trzykrotnie

Odwołanie alarmu ogłasza się po ustąpieniu niebezpieczeństwa powodującego ogłoszenie alarmu.

Sygnał A5 - Podawanie sygnałów alarmu powietrznego pociągom na szlaku

Dzienny - Chorągiewka niebiesko-żółta

Nocny - Białe światło migające latarki ręcznej

Sygnał A6 - Potwierdzenie otrzymania sygnału alarmu powietrznego przez pociąg na szlaku

Modulowany ton dźwiękowych urządzeń ostrzegających lokomotyw (10sekund dźwięku, 1 sekunda przerwy) trwający 3 minuty

Sygnałem tym maszynista pociągu potwierdza zrozumienie otrzymanego sygnału alarmu powietrznego oraz powiadamia drużynę pociągową o odebraniu sygnału.

Sygnał A7 - Ogłoszenie alarmu o skażeniach dla stacji

Przerywany ton syreny lub gwizdawki lokomotywy (dźwiękowych urządzeń ostrzegających) (10sekund dźwięku, 15 sekund przerwy) trwający 3 minuty oraz nadawanie przez urządzenia radiofonii przewodowej komunikatu "Uwaga! Uwaga! Ogłaszam alarm o skażeniach [wymienić rodzaj skażenia] dla stacji [wymienić nazwę stacji]", powtórzone trzykrotnie

Alarm o skażeniach zarządza się dla pracowników stacji kolejowych w celu ostrzeżenia o grożącym niebezpieczeństwie skażeń.

Sygnał A8 - Odwołanie alarmu o skażeniach dla stacji

Ciągły ton dźwiękowych urządzeń ostrzegających lokomotywy, trwający nieprzerwanie 3 minuty oraz nadawanie przez urządzenia radiofonii przewodowej komunikatu "Uwaga! Uwaga! Odwołuję alarm o skażeniach [wymienić rodzaj skażenia] dla stacji [wymienić nazwę stacji]", powtórzony trzykrotnie

Odwołanie alarmu o skażeniach dla stacji ma na celu powiadomienie pracowników o ustąpieniu niebezpieczeństwa skażenia.

Wskaźniki

Wskaźniki przekazują polecenia, nakazy i informacje związane z ruchem kolejowym za pomocą napisów i symboli umieszczonych na tablicach, wyświetlaczach przez latarnie lub inne układy świetlne, a także poprzez ustalony kształt i formę wskaźnika.

Wskaźniki zwrotnicowe

Wskaźniki zwrotnicowe służą do sygnalizowania aktualnego położenia zwrotnic rozjazdów zwyczajnych, łukowych jedno i dwustronnych oraz rozjazdów krzyżowych.

Wskaźniki zwrotnicowe wskazują położenie zwrotnicy jednakowo w dzień jak i w nocy.

Pojawienie się trzeciej strzały na latarni mechanicznej rozjazdu krzyżowego podwójnego wskazuje, że iglica nie przylega do opornicy i oznacza, że wjazd na zwrotnicę jest zabroniony.


Wskaźniki rozjazdów zwyczajnych, łukowych i krzyżowych
Wz1 Jazda na wprost Biały prostokąt na czarnym tle widoczny zarówno od strony ostrza iglic, jak i od strony krzyżownicy Zwrotnica nastawiona w kierunku prostym lub przy rozjazdach łukowych jednostronnych w kierunku łuku o większym promieniu dla jazdy na ostrze lub z ostrza.	Wz2 Jazda na ostrze Biała strzała lyb biała kresa na czarnym tle zwrócona skośnie ku górze w prawo lub w lewo Zwrotnica nastawiona w kierunku zwrotnym, przy rozjazdach łukowych jednostronnych - w kierunku łuku o mniejszym promieniu, przy rozjazdach dwustronnych łukowych - po jednym z łuków.	Wz3 Jazda z ostrza Biała tarcza okrągła na czarnym tle widoczna od strony krzyżownicy Zwrotnica nastawiona w kierunku zwrotnym, przy rozjazdach łukowych jednostronnych w kierunku łuku o mniejszym promieniu.
Wz4 Jazda z ostrza Biała tarcza okrągła na czarnym tle, a na niej czarny łuk zwrócony wklęsłą stroną w kierunku łuku, na który zwrotnica jest nastawiona, widoczna od strony krzyżownicy Zwrotnica rozjazdu dwustronnego łukowego nastawiona do jazdy z lewego albo z prawego toru.	Wz5 Jazda po prostej w prawo Na czarnym tle dwie białe strzały zwrócone ostrzem ku sobie w jednej linii wznoszącej się ukośnie na prawo Jazda w kierunku prostym z lewego toru przed rozjazdem na prawo za rozjazdem.	Wz6 Jazda po prostej w lewo Na czarnym tle dwie białe strzały zwrócone ostrzem ku sobie w jednej linii wznoszącej się ukośnie na lewo Jazda w kierunku prostym z prawego toru przed rozjazdem na lewy tor za rozjazdem.
Wz7 Jazda po łuku w lewo Na czarnym tle dwie białe strzały zwrócone ostrzem do środka latarni, tworzące kąt prosty otwarty w lewo Jazda w kierunku zwrotnym z lewego toru przed rozjazdem na lewy tor za rozjazdem.	Wz8 Jazda po łuku w prawo Na czarnym tle dwie białe strzały zwrócone ostrzem do środka latarni, tworzące kąt prosty otwarty w prawo Jazda w kierunku zwrotnym z prawego toru przed rozjazdem na prawy tor za rozjazdem.

Wskaźniki ogólnoeksploatacyjne

Stosuje się następujące wskaźniki ogólnoeksploatacyjne:


Wskaźniki ogólnoeksploatacyjne
W1 Wskaźnik usytuowania Prostokątna biała tablica z czarnym obramowaniem, a na niej dwa czarne kąty, oparte na krótszych bokach prostokąta, jeden nad drugim, stykające się wierzchołkami w środku tablicy Wskaźnik W1 oznacza miejsce ustawienia tarczy ostrzegawczej semaforowej lub przejazdowej, a na szlakach z samoczynną blokadą liniową czterostawną - przedostatniego semafora odstępowego blokady samoczynnej na szlaku przed semaforem wjazdowym.	W2 Wskaźnik kierunku jazdy Wskaźnik świetlny z matowobiałą literą na czarnym tle, stanowiącą skrót nazwy stacji końcowej lub najbliższej węzłowej danej linii kolejowej bądź innego wyróżniającego punktu docelowego dla wyjazdu pociągu Wskaźnik W2 oznacza kierunek wyjazdu pociągu, umieszcza się go na maszcie semafora albo na osobnym maszcie.	W3 Wskaźnik unieważnienia Dzienny - Maszt semafora bez ramion Nocny - Białe światło u wierzchołka masztu Dzienny i nocny - Białe światło wskaźnika świetlnego Wskaźnik W3 ustawia się z prawej strony toru przy znajdującym się tam semaforze lub tarczy zaporowej dla oznaczenia, że semafor ten lub tarcza zaporowa nie odnoszą się do toru, przy którym stoi wskaźnik.
W4 Wskaźnik zatrzymania Prosty biały krzyż na czarnym prostokątnym tle Wskaźnik W4 oznacza miejsce zatrzymania się czoła pociągu. Wskaźnik służy do oznaczenia miejsca na stacji, przystanku, posterunku osłonnym, do którego może dojechać czoło zatrzymującego się tam pociągu; pociąg mający postój należy zatrzymać w takiej odległości przed wskaźnikiem, aby ruch podróżnych był najdogodniejszy. Wskaźnik ustawia się przy końcu peronu lub przed ukresem, z prawej strony toru do którego się odnosi; wskaźnik ustawiony przy końcu peronu, niebędący jednocześnie końcem przebiegu pociągowego, odnosi się tylko do pociągów mających postój przy tym peronie i w szczególnych przypadkach np brak wymaganej skrajni można ustawić go z lewej strony toru na końcu peronu.	W5 Wskaźnik przetaczania Biała tablica u góry zaokrąglona, z czarnym i białym obramowaniem Wskaźnik W5 oznacza granicę przetaczania. Wskaźnik stosuje się niezależnie od tarcz manewrowych na tych stacjach i przy tych torach, na których zachodzi potrzeba stałego oznaczenia granicy, do której przetaczanie jest dozwolone; przetaczanie poza wskaźnik dopuszczalne jest tylko za zezwoleniem dyżurnego ruchu. Wskaźnik należy ustawić przed semaforem wjazdowym w odległości co najmniej 100m, patrząc w kierunku szlaku.	W6 Wskaźnik ostrzegania Trójkątna biała tablica (trójkąt równoboczny) z czarnym i białym obramowaniem, zwrócona wierzchołkiem ku górze Wskaźnik W6 oznacza, że należy dać sygnał Rp1 "Baczność".
W6a Wskaźnik ostrzegania Trójkątna biała tablica (trójkąt równoboczny) z czarnym i białym obramowaniem i sylwetką pojazdu drogowego, zwrócona wierzchołkiem ku górze Wskaźnik W6a oznacza, że należy dać sygnał Rp1 "Baczność". Wskaźnik ustawia się przed przejazdami i przejściami kolejowymi w sposób określony w przepisach o warunkach technicznych, jakim powinny odpowiadać skrzyżowania linii kolejowych z drogami publicznymi i ich usytuowanie.	W6b Wskaźnik ostrzegania Dwie trójkątne białe tablice (trójkąty równoboczne) z czarnym i białym obramowaniem i sylwetką pojazdu drogowego, zwrócone wierzchołkami ku górze, umieszczone bezpośrednio jeden pod drugim Wskaźnik W6b oznacza, że należy wielokrotnie dać sygnał Rp1 "Baczność". Wskaźnik W6b można ustawiać zamiast wskaźnika W6a przed przejazdami i przejściami kolejowymi, według zasad określonych dla wskaźnika W6a.	W7 Wskaźnik ostrzegania Trójkątna biała tablica (trójkąt równoboczny) z czarnym i białym obramowaniem i czarną literą R, zwrócona wierzchołkiem ku górze Wskaźnik W7 oznacza, że należy dać sygnał Rp1 "Baczność". Wskaźnik stosuje się tam, gdzie maszynista powinien dać sygnał "Baczność" ze względu na bezpieczeństwo ludzi pracujących na torze i ustawia się z obu stron przed miejscem prowadzenia robót na torze, w odległości od 300 do 500m od miejsca prowadzenia robót, w zależności od warunków miejscowych.
W8 Wskaźnik ograniczenia prędkości Trójkątna biała tablica (trójkąt równoboczny) z czarnym obramowaniem, zwrócona wierzchołkiem ku dołowi, a na niej czarna liczba wskazująca dowolną prędkość (w dziesiątkach km/h); gdy nie można ustawić tej tablicy z zachowaniem skrajni, stosuje się tablicę zwróconą wierzchołkiem ku górze i umieszcza ją nisko na wysokości główki szyny Wskaźnik W8 oznacza, że należy zmniejszyć prędkość jazdy.*	W9 Wskaźnik odcinka ograniczonej prędkości Prostokątna biała tablica z czarnym obramowaniem, a na niej z jednej strony czarny kąt, zwrócony wierzchołkiem ku dołowi, z drugiej zaś - zwrócony wierzchołkiem ku górze (kąt oparty jest na krótszym boku prostokąta, a wierzchołek dotyka przeciwległego boku) Wskaźnik W9 oznacza początek lub koniec odcinka, przez który należy przejeżdżać z ograniczoną prędkością.**	W10a i W10b Wskaźniki odcinka z popychaniem Wskaźnik świetlny (latarnia) - mlecznobiały kąt na czarnym tle zwrócony wierzchołkiem ku górze (wskaźnik W10a - oznaczający początek odcinka z popychaniem) albo ku dołowi (wskaźnik W10b oznaczający koniec odcinka z popychaniem) Wskaźniki W10a i W10b służą do oznaczenia w razie potrzeby tych punktów na szlaku, przy których lokomotywa popychająca ma rozpocząć popychanie pociągu albo zaprzestać popychania.
W11a i W11b Wskaźniki uprzedzające Przed tarczą ostrzegawczą zawsze trzy, a przed semaforem, którego obrazy sygnałowe mogą być niewidoczne w sposób ciągły z wymaganej odległości, zawsze cztery kolejno po sobie następujące prostokątne lub kwadratowe białe tablice odpowiednio: z trzema, dwoma i jednym albo z czterema, trzema, dwoma i jednymi pasami, wznoszącymi się ukośnie z lewa na prawo; pasy czarne ma tablicach prostokątnych maluje się pod kątem 30°, a na tablicach kwadratowych pod kątem 45° do poziomu Na wskaźniku W11b na czarnych pasach tablic umieszcza się czerwoną strzałę w kształcie błyskawicy, zwróconą ostrzem ku dołowi i malowaną na całej długości tablicy wskaźnika Wskaźnik W11a służy do zwrócenia uwagi maszynisty pojazdu trakcyjnego na zbliżanie się do tarczy ostrzegawczej semafora wjazdowego, lub odstępowego albo do semafora, którego obrazy sygnałowe mogą być niewidoczne w sposób ciągły z wymaganej odległości.*** Wskaźnik W11b, umieszczany wyłącznie przed tarczą ostrzegawczą semafora wjazdowego, służy dodatkowo do uprzedzenia maszynisty o zbliżaniu się do posterunku ruchu, na którym rozpoczyna się odcinek zelektryfikowany z siecią górną pod wysokim napięciem, której dotknięcie lub skierowania na nią strumienia wody grozi śmiercią.	W11p Wskaźnik przejazdowy Przed tarczą ostrzegawczą przejazdową jedna, a przed tarczą ostrzegawczą przejazdową, której obrazy sygnałowe mogą być nie widoczne w sposób ciągły z wymaganej odległości, dwie, kolejno po sobie następujące prostokątne tablice pomarańczowe, odpowiednio z jednym, albo dwoma czarnymi trójkątami równobocznymi skierowanymi wierzchołkami do góry, umieszczonymi w środkowej części tablicy Wskaźnik W11p oznacza, ze za wskaźnikami znajduje się tarcza ostrzegawcza przejazdowa. Wskaźnik W11p służy do zwrócenia uwagi maszyniście na zbliżanie się do tarczy ostrzegawczej przejazdowej. Wskaźnik W11p z jednym trójkątem ustawia się w odległości 200m, a wskaźnik W11p z dwoma trójkątami - 400m, przed tarczą ostrzegawczą przejazdową, po tej samej stronie toru, po której umieszczona jest tarcz ostrzegawcza przejazdowa, do której wskaźnik się odnosi.	W12 Wskaźnik parowozowy Biała tablica w kształcie ukośnika z czarnym i białym obramowaniem, zwrócona do góry wierzchołkami leżącymi na dłuższej przekątnej Wskaźnik W12 oznacza, że należy zakropić popielnik oraz zamknąć jego klapy. Wskaźnik W12 ustawia się w odległości 200m przed mostami, wiaduktami lub innymi obiektami.
W13 Wskaźnik torowy Czarno-biała krata lub dwie kraty, każda składająca się z dwóch par czarno-białych ukośników, umieszczone jedna nad drugą Wskaźnik W13 oznacza, że należy podnieść noże i zamknąć skrzydła pługa odśnieżnego oraz zachować szczególną ostrożność przy pracy podbijarek, oczyszczarek tłucznia i innych maszyn torowych. Wskaźnik W13 stosuje się do oznaczenia miejsc, w szczególności przejazdu, mostu, rozjazdu, urządzeń oddziaływania tor-pojazd, czujnika szynowego, urządzeń do wykrywania zagrzanych osi i płaskich miejsc lub innych urządzeń na torze, przed którymi powinny być podnoszone noże i zamknięte skrzydła pługa odśnieżnego podczas oczyszczania toru ze śniegu oraz w których należy zachować szczególną ostrożność przy pracy podbijarek, oczyszczarek tłucznia i innych maszyn torowych. Wskaźnik W13 ustawia się w odległości 50m od osłanianego miejsca z obu stron tego miejsca przy każdym torze.	W14 Wskaźniki odcinka ograniczonej prędkości Prostokątna pomarańczowa tablica z czarnym obramowaniem, a na niej z jednej strony czarny kąt, zwrócony wierzchołkiem ku dołowi, z drugiej zaś - zwrócony wierzchołkiem ku górze (kąt oparty jest na krótszym boku prostokąta, a wierzchołek dotyka przeciwległego boku) Wskaźnik W14 oznacza początek lub koniec odcinka, przez który należy przejeżdżać z ograniczoną prędkością.****	W15 Wskaźnik zmiany lokalizacji Kwadratowa biała tablica z czarnym trójkątem zwróconym ostrzem w kierunku semafora, sygnalizatora powtarzającego lub tarczy ostrzegawczej (trójkąt równoramienny, którego podstawą jest bok kwadratu, a wierzchołek skierowany do sygnalizatora leży na środku przeciwległego boku) Wskaźnik W15 oznacza, że semafor, sygnalizator powtarzający lub tarcza ostrzegawcza nie są umieszczone w miejscu, w którym powinny się znajdować, pomimo to odnoszą się do toru przy którym stoi wskaźnik.
W16 Wskaźnik przystanku osobowego Biała pozioma tablica z trzema czarnymi pasami wznoszącymi się ukośnie z lewa na prawo Wskaźnik W16 oznacza, że za wskaźnikiem w odległości drogi hamowania znajduje się przystanek osobowy. Wskaźnik W16 ustawia się skośnie do toru przed przystankami osobowymi, na których nie ma semaforów, z prawej strony toru, do którego się odnosi w odległości drogi hamowania pociągów obowiązującej na danym szlaku, liczonej od wskaźnika W4, ustawionego na tym przystanku.	W17 Wskaźnik ukresu Wskaźnik w postaci biało-czerownego słupka (słupek ukresowy) Wskaźnik W17 oznacza miejsce przy zbiegających się torach, do którego wolno tor zająć taborem kolejowym. Miejsce usytuowania wskaźnika wyznacza się z uwzględnieniem obowiązującej skrajni i warunków lokalnych, w szczególności przechyłki lub poszerzenia na łuku.	W18 Wskaźnik samoczynnej blokady liniowej Kwadratowa biała tablica z czarnym obramowaniem, a na niej czarny pierścień z czarnym kołem w środku Wskaźnik W18 oznacza miejsce ustawienia ostatniego semafora odstępowego samoczynnej blokady liniowej na szlaku przed semaforem wjazdowym. Wskaźnik W18 umieszcza się na maszcie ostatniego semafora odstępowego samoczynnej blokady liniowej w celu poinformowania drużyny pociągowej, że zbliża się do semafora wjazdowego posterunku ruchu. W przypadku gdy ostatni samoczynny semafor odstępowy jest ciemny lub unieważniony, wskaźnik W18 nakazuje maszyniście jazdę z taką prędkością, aby mógł on zatrzymać pociąg przed ewentualną przeszkodą, semaforem wjazdowym wskazującym sygnał "Stój" lub zmniejszyć prędkość stosownie do wskazań semafora wjazdowego.
W19 Wskaźnik uprzedzający o braku drogi hamowania Biała strzała zwrócona ku dołowi, na czarnym tle Wskaźnik W19 oznacza, że odległość między dwoma następnymi semaforami lub między następną tarcza ostrzegawczą semaforową a semaforem jest mniejsza od obowiązującej na danej linii kolejowej długości drogi hamowania. Wskaźnik W19 informuje drużynę pociągową o tym, że za następnym semaforem lub tarczą ostrzegawczą semaforową pociąg wjedzie na odstęp o długości mniejszej od obowiązującej na danej linii kolejowej drogi hamowania i wymaga od maszynisty zachowania szczególnej ostrożności w regulowaniu prędkości jazdy pociągu. Wskaźnik W19 umieszcza się na maszcie semafora lub tarczy ostrzegawczej semaforowej bezpośrednio poprzedzających ten semafor lub tarczę ostrzegawczą semaforową, za którymi występuje skrócony odstęp.	W20 Wskaźnik braku drogi hamowania Dwie równoległe białe strzały, zwrócone ostrzem ku dołowi, na czarnym tle Wskaźnik W20 oznacza, ze odległość między tarczą ostrzegawczą semaforową lub semaforem, na którym jest umieszczony wskaźnik, a następnym semaforem jest mniejsza od obowiązującej na danej linii kolejowej długości drogi hamowania. Wskaźnik W20 informuje drużynę pociągową o tym, że pociąg wjeżdża na odstęp o długości mniejszej od obowiązującej na danej linii kolejowej drogi hamowania i wymaga od maszynisty zachowania szczególnej ostrożności w regulowaniu prędkości jazdy pociągu. Wskaźnik W20 umieszcza się na maszcie tarczy ostrzegawczej semaforowej lub semafora na początku skróconego odstępu (drogi przebiegu), patrząc w kierunku jazdy. Wskaźnik W20 powinien być poprzedzony wskaźnikiem W19.	W21 Wskaźnik podwyższenia prędkości Kwadratowa lub prostokątna czarna tablica, a na niej biała liczba wskazująca największa dozwolona prędkość za semaforem określoną w dziesiątkach km/h Wskaźnik W21 wyświetlony razem z sygnałem na semaforze oznacza, że jazda za tym semaforem może odbywać się z prędkością określoną przez wskaźnik. Wskaźnik W21 umieszczony na maszcie semafora oznacza, że jazda za tym semaforem, nadającym sygnał zezwalający na jazdę z prędkością 40, 60 lub 100km/h, może odbywać się z prędkością wyższą, nieprzekraczająca wartości określonej przez ten wskaźnik. Na wskaźniku W21 matowobiała liczba na czarnym tle wyświetla się jednocześnie z ukazaniem się na semaforze sygnału zezwalającego na jazdę. W przypadku semaforów nadających sygnał wyłącznie dla jazd po rozjazdach w kierunku zwrotnym, a typ rozjazdów zezwala na jazdę z prędkością większą niż wskazuje na to sygnał zezwalający nadawany przez ten semafor, można stosować wskaźnik W21 w postaci tablicy oraz białej cyfry wykonanej z materiałów odblaskowych.
W22 Wskaźnik jazdy pociągu towarowego Kwadratowa czarna tablica ustawiona po przekątnej pionowo, a na niej umieszczona centralnie biała litera "T" wykonana z materiałów odblaskowych Wskaźnik W22 oznacza, że pociąg towarowy może przejechać bez zatrzymania ze zmniejszoną prędkością obok semafora odstępowego blokady samoczynnej, wskazującego sygnał "Stój". Wskaźnik W22 jest stosowany na semaforach odstępowych samoczynnej blokady liniowej, ustawionych na wzniesieniu miarodajnym ponad 6‰ na długości drogi hamowania. Wskaźnik W22 odnosi się wyłącznie do ciężkich pociągów towarowych i zezwala na przejechanie bez zatrzymania obok semafora SBL, wskazującego sygnał "Stój", z prędkością nie większą od 20km/h, przy czym maszynista powinien tak regulować prędkość, aby mógł w każdej chwili zatrzymać pociąg w razie zauważenia przeszkody do dalszej jazdy.	W23 Wskaźnik odcinka izolowanego Wskaźnik w postaci żółtego słupka ustawionego przy torze Wskaźnik W23 oznacza początek odcinka torowego lub zwrotnicowego wyposażonego w urządzenie kontroli niezajętości torów i rozjazdów. Wskaźnik W23 oznacza miejsce, przed którym przetaczany tabor kolejowy powinien się zatrzymać, aby umożliwić przestawienie zwrotnicy, wskaźnika W23 nie oświetla się.	W24 Wskaźnik kierunku przeciwnego Wskaźnik świetlny, matowobiała kresa na kwadratowej czarnej tablicy, wznosząca się do góry z prawa w lewo Wskaźnik W24 oznacza wyjazd na tor szlaku dwutorowego lub wielotorowego w kierunku przeciwnym do zasadniczego. Obraz na wskaźniku W24 pokazuje się jednocześnie z wyświetleniem na semaforze sygnału zezwalającego na jazdę, lub sygnału zastępczego "Sz". W szczególnych przypadkach, określonych wytycznymi organizacji zamknięć torowych w czasie wykonywania robót, wskaźnik W24 może być stosowany w porze dziennej w postaci przenośnej tablicy nieoświetlonej.
W25 Wskaźnik ogrzewania Wskaźnik świetlny - jedna lub dwie prostokątne latarnie umieszczone na wspólnym maszcie; na każdej latarni, w kolorze czerwonym, numer toru ze strzałką zwróconą w kierunku toru, do którego się ta latarnia odnosi, oraz strzała w kształcie błyskawicy zwrócona ostrzem ku dołowi Wskaźniki W25 oznacza stanowisko elektrycznego ogrzewania wagonów i rozpoczęcia ogrzewania. Wskaźnik W25 wyświetla się z chwilą rozpoczęcia ogrzewania. W czasie trwania ogrzewania wagonów zabrania się zbliżania i dojeżdżania do nich.	W26a i W26b Wskaźniki kierunku jazdy Wskaźnik świetlny z matowobiałą literą na czarnym tle, stanowiącą skrót nazwy grupy torów, na którą przejeżdża pociąg (wskaźnik W26a - "P", wskaźnik W26b - "D") Wskaźniki W26a i W26b oznaczają przejazd z grupy torów dalekobieżnych na grupę torów podmiejskich (W26a) lub przejazd z grupy torów podmiejskich na grupę torów dalekobieżnych (W26b). Wskaźniki W26a i W26b umieszcza się na semaforze ustawionym przed przejściem zwrotnicowym służącym do przejazdu z jednej grupy torów z drugą; wskaźnik jest wyświetlany tylko wtedy, kiedy semafor wskazuje sygnał zezwalający na jazdę w kierunku, który został wyróżniony tym wskaźnikiem; wskaźniki W26a i W26b wyświetlają się również, gdy na semaforze ukaże się sygnał zastępczy.	W27a Wskaźnik zmiany prędkości Kwadratowa biała tablica z czarną obwódką, a na niej czarna liczba wskazująca największą dozwoloną prędkość drogową określoną w dziesiątkach km/h Wskaźnik W27a oznacza miejsce zmiany i obowiązującą od tego miejsca największą dozwoloną prędkość drogową dla danej linii kolejowej.
W28 Wskaźnik kanału radiowego Okrągła czarna tablica, a na niej żółte oznaczenie literowo-cyfrowe; listera stanowi uzgodniony z Prezesem UTK wyróżnik zarządcy infrastruktury - dla PLK jest litera "R", którego wskaźnik dotyczy; liczba wskazuje numer kanału radiołączności pociągowej, przydzielonego danemu zarządcy infrastruktury Wskaźnik W28 oznacza miejsce zmiany i obowiązujący od tego miejsca numer kanału radiołączności pociągowej. Wskaźnik W28 informuje maszynistę o miejscu zmiany obowiązującego kanału radiołączności pociągowej i o obowiązującym od tego miejsca numerze kanału radiowego; po minięciu wskaźnika maszynista powinien przełączyć radiotelefon na wskazany kanał radiołączności pociągowej i jak najszybciej nawiązać łączność z najbliższym posterunkiem ruchu pracującym na tym kanale. Numer kanału określony wskaźnikiem W28 obowiązuje do miejsca ustawienia następnego wskaźnika z innym numerem.	W29 Wskaźnik nawiązania łączności Pomarańczowa tablica pozioma, a na niej dwa czarne kąty, oparte na krótszych bokach prostokąta, jeden obok drugiego, stykające się wierzchołkami w środku tablicy Wskaźnik W29 oznacza, ze należy nawiązać łączność radiową z dyżurnym ruchu odcinkowym. Wskaźnik W29 stosuje się na odcinkach linii kolejowych, na których ruch prowadzony jest na podstawie radiotelefonicznego porozumiewania się dyżurnego ruchu odcinkowego z maszynistą pojazdu trakcyjnego lub kierującym pojazdem pomocniczym, dla wskazania miejsca, w którym maszynista lub kierujący pojazdem pomocniczym ma obowiązek nawiązania łączności radiowej z dyżurnym ruchu odcinkowym. Wskaźnik W29 ustawia się się skośnie do toru, po prawej stronie toru przed mijanką bezobsługową w odległości nie mniejszej niż 1600m przed samoczynnie działającym semaforem wjazdowym.	W30 Wskaźnik ważenia składu Wskaźnik świetlny - matowobiałe koło na jasnoniebieskim tle, a w kole napis "Waga x km/h", gdzie x oznacza prędkość przejazdu w km/h Wskaźnik W30 umieszcza się we właściwej odległości, zgodnie z dokumentacją techniczną wagi, przed wagą z obu jej stron. Wyświetlony wskaźnik W30 oznacza, że skład będzie ważony i należy przejeżdżać przez wagę z prędkością określoną na wskaźniku.
W31 Wskaźnik kasowania Biały ukośny krzyż z czarną obwódką Wskaźnik W31 oznacza, że sygnalizator, na którym został umieszczony wskaźnik, jest nieczynny, nie został oddany do użytku lub jest unieważniony, a sygnały nadawane (wyświetlane) na nim są nieobowiązujące.	W32 Wskaźnik czoła pociągu Biała tablica pięciokątna (ścięty prostokąt) z czarną obwódką i czarną liczbą określającą długość pociągu w metrach Wskaźnik W32 oznacza miejsce zatrzymania czoła pociągu o długości określonej tym wskaźnikiem. Stosuje się wskaźnik na stacjach i przystankach osobowych. Wskaźnik W32, w razie potrzeby może być stosowany więcej niż jeden, dla pociągów o różnych długościach, ustawia się rozmieszczając go w zależności od warunków miejscowych w taki sposób, aby zapewniona została możliwie najdogodniejsza obsługa podróżnych.

UWAGI DO TABELI:

*Wskaźnik W8:

wskaźnik bez liczby oznacza prędkość 20km/h,
wskaźnik należy stosować wówczas, gdy ostrzeżenie jest ujęte w wykazie ostrzeżeń stałych,
wskaźnik ustawia się w odległości drogi hamowania obowiązującej na danej linii kolejowej przed początkiem odcinka, po którym należy jechać ze zmniejszoną prędkością; ponadto miejsce to, a w miarę potrzeby także miejsce, od którego wolno powrócić do normalnej prędkości, oznacza się wskaźnikiem W9,
w przypadku konieczności zmniejszenia prędkości pociągów w obrębie stacji na całej jej długości należy ustawić wskaźnik przed stacją, przy tarczy ostrzegawczej odnoszącej się do semafora wjazdowego; w tym przypadku zmniejszenie prędkości obowiązuje do czasu minięcia przez pociąg całej stacji,
wskaźnik W8 należy również stosować do oznaczenia miejsca zmniejszenia obowiązującej prędkości drogowej, jako wskaźnik uprzedzający przed wskaźnikiem W27a; w tym przypadku wskaźnik W8 ustawia się w odległości drogi hamowania przed wskaźnikiem W27a.

**Wskaźnik W9:

wskaźnik W9 należy stosować łącznie ze wskaźnikiem W8, jeżeli ostrzeżenie jest ujęte w wykazie ostrzeżeń stałych,
wskaźnik W9 ustawia się za wskaźnikiem W8, patrząc w kierunku jazdy, na początku, a w miarę potrzeby także i na końcu odcinka, przez który należy jechać ze zmniejszoną prędkością,
w przypadku konieczności zmniejszenia prędkości pociągów w obrębie stacji na całej jej długości wskaźnik W9 należy umieścić przy semaforze wjazdowym.

***Wskaźniki W11a i W11b:

Wskaźnik W11a na stacjach pośrednich, niewęzłowych, leżących na liniach kolejowych drugorzędnych i znaczenia miejscowego można nie stosować wskaźnika przed tarczą ostrzegawczą; wskaźnika W11a można także nie stosować przed tarczami ostrzegawczymi na szlakach, na których największa dopuszczalna prędkość nie przekracza 40km/h, niezależnie od kategorii linii kolejowej i rodzaju posterunku (stacja pośrednia, węzłowa, posterunek odgałęźny, odstępowy).

Tablice wskaźników przed tarczą ostrzegawczą ustawia się w odległości co 100m w takiej kolejności, aby maszynista pojazdu trakcyjnego, zbliżającego się do tarczy ostrzegawczej, widział pierwszą napotkaną tablicę z trzema, drugą - z dwoma i ostatnią - z jednym pasem czarnym; w przypadkach wyjątkowych, uzasadnionych miejscowymi warunkami, podane odległości mogą być zmniejszone najwyżej do 60m między sąsiednimi tablicami, przy czym należy zachować jednakowe odległości między wszystkimi tablicami.

****Wskaźnik W14:

wskaźnik W14 należy stosować łącznie z sygnałem D6 - tarcza "Zwolnić bieg",
wskaźnik W14 ustawia się za tarczą D6 "Zwolnić bieg", patrząc w kierunku jazdy, na początku, a w miarę potrzeby także i na końcu odcinka, przez który należy jechać ze zmniejszoną prędkością,
w przypadku konieczności zmniejszenia prędkości pociągów w obrębie stacji na całej jej długości wskaźnik W14 należy umieścić przy semaforze wjazdowym.
wskaźnik W14 należy oświetlać w porze nocnej; jeżeli powierzchnia wskaźnika jest wykonana z materiałów odblaskowych, to w przypadku ustawienia go na szlaku można nie stosować na nim miejscowego oświetlenia.

Wskaźniki na liniach zelektryfikowanych

Wskaźniki We stosowane są na liniach kolejowych zelektryfikowanych określają obowiązujący maszynistę sposób prowadzenia elektrycznego pojazdu trakcyjnego wynikający z układu zasilania i układu sieci trakcyjnej.

Wskaźniki We ustawia się obok toru albo zawiesza się nad torem, do którego się odnoszą, patrząc w kierunku jazdy, według następujących zasad:

na stacjach wskaźnik We umieszcza się z prawej strony toru, do którego się odnosi patrząc w kierunku jazdy;
na szlakach jednotorowych wskaźnik We umieszcza się po prawej stronie toru dla każdego kierunku jazdy;
na szlaku dwutorowym, jak również przy równoległym zbliżeniu torów szlakowych dwóch linii kolejowych jednotorowych wskaźnik We umieszcza się po zewnętrznej stronie torów, dla toru prawego po prawej, dla toru lewego po lewej stronie patrząc w kierunku jazdy;
na szlaku wielotorowym, przy liczbie torów szlakowych większej niż 2, jak również przy równoległym zbliżeniu więcej niż dwóch torów szlakowych różnych linii kolejowych wskaźniki We umieszcza się przy torach skrajnych po zewnętrznej stronie torów, przy torach nieskrajnych z prawej strony toru dla każdego kierunku jazdy po danym torze.

Wskaźniki We mogą być stałe albo przenośne.

Stosuje się następujące wskaźniki dotyczące zelektryfikowanych linii kolejowych:


Wskaźniki na liniach zelektryfikowanych
We1 Wskaźnik uprzedzający o opuszczeniu pantografu Dwa poziome białe paski jednakowej wielkości, przesunięte w pionie i w poziomie względem siebie tak, że początek górnego paska jest na wysokości końca paska dolnego na kwadratowej niebieskiej tablicy z czarną i białą obwódką Wskaźnik We1 oznacza, że należy przygotować się do opuszczenia pantografów przed następnym wskaźnikiem i nakazuje zmniejszyć prędkość do 60km/h. Wskaźnik We1 ustawia się na szlaku i na stacji przy torach głównych zasadniczych, w odległości 500m przed wskaźnikiem opuszczenia pantografu.	We2a, We2b, We2c Wskaźniki opuszczenia pantografu Jeden biały poziomy pasek na kwadratowej niebieskiej tablicy z czarną i białą obwódką; wskaźnik We2b i We2c obowiązujący dla torów odgałęziających się uzupełniony jest mała kwadratową czarną tablicą z białym trójkątem zwróconym ostrzem odpowiednio w prawo lub w lewo, w zależności od tego, którego toru odgałęziającego się dotyczy wskaźnik Wskaźnik We2a, We2b i We2c oznacza, że należy opuścić pantografy; niezależnie od kierunku jazdy (We2a), przy jeździe na tor odgałęziający się w prawo od toru, przy którym ustawiony jest wskaźnik (We2b) lub przy jeździe na tor odgałęziający się w lewo od toru, przy którym ustawiony jest wskaźnik (We2c). Wskaźnik We2a, We2b, We2c ustawia się na szlaku i na stacjach w odległości 100m przed początkiem odcinka toru, który należy przejechać z opuszczonym pantografem. Wskaźnik We2a, We2b, We2c stosuje się: w razie wyłączenia sieci lub odcinka sieć spod napięcia, aby uniknąć przeniesienia napięcia przez pantograf, w razie konieczności jazdy z rozpędu na odcinkach toru niezelektryfikowanego, w razie konieczności jazdy z rozpędu na odcinkach toru zelektryfikowanego w przypadku, gdy stan sieci lub inne względy nie pozwalają na współpracę z pantografami.	We3a, We3b Wskaźniki podniesienia pantografu Jeden biały pionowy pasek na kwadratowej niebieskiej tablicy z czarną i białą obwódką; wskaźnik obowiązujący lokomotywy elektryczne uzupełniony jest mała kwadratową, białą tablicą z czarną obwódką oraz czarną literą "L" Wskaźnik We3a i We3b oznaczają, że należy podnieść pantografy elektrycznego zespołu trakcyjnego (We3a) lub lokomotywy elektrycznej (We3b). Wskaźnik We3a dotyczący elektrycznych zespołów trakcyjnych ustawia się w odległości 200m, a wskaźnik We3b dotyczący lokomotyw w odległości 30m za miejscem, w którym można podnieś pantografy.
We4a, We4b, We4c Wskaźniki zakazu wjazdu elektrycznych pojazdów trakcyjnych Dwa białe kwadraty jeden w drugim na kwadratowej niebieskiej tablicy z czarną i białą obwódką; wskaźnik We4b i We4c obowiązujący dla torów odgałęziających się uzupełniony jest mała kwadratową czarną tablicą z białym trójkątem zwróconym ostrzem odpowiednio w prawo lub w lewo, w zależności od tego, którego toru odgałęziającego się dotyczy wskaźnik Wskaźniki We4a, We4b i We4c oznaczają, że wjazd elektrycznych pojazdów trakcyjnych jest zabroniony: na tor, przy którym ustawiony jest wskaźnik (We4a), na tor odgałęziający się w prawo od toru, przy którym ustawiony jest wskaźnik (We4b) lub na tor odgałęziający się w lewo od toru, przy którym ustawiony jest wskaźnik (We4c). Wskaźniki We4a, We4b i We4c służą do oznaczenia miejsc, poza które przejazd elektrycznych pojazdów trakcyjnych jest zabroniony, w szczególności takich jak uszkodzenie sieci, praca przy sieci, koniec sieci. Wskaźniki We4a, We4b i We4c ustawia się w odległości 15m przed miejscem, poza które przejazd jest zabroniony.	We5 Wskaźnik zakazu wjazdu pojazdów trakcji elektrycznej Kwadratowa tablica niebieska z czarną i białą obwódkami ustawiona po przekątnej, podzielona pionową przekątną na dwa trójkąty, z których lewy jest niebieski, prawy zaś stanowi połowę obrazu sygnałowego wskaźnika We4 Oznacza, ze wjazd pociągów trakcji elektrycznej jest zabroniony na tor niezelektryfikowany, odgałęziający się w prawo od toru zelektryfikowanego, patrząc w kierunku jazdy. Wskaźnik obecnie nie ujęty w instrukcji sygnalizacji Wskaźnik wycofany / historyczny	We6 Wskaźnik zakazu wjazdu pojazdów trakcji elektrycznej Kwadratowa tablica niebieska z czarną i białą obwódkami ustawiona po przekątnej, podzielona pionową przekątną na dwa trójkąty, z których prawy jest niebieski, lewy zaś stanowi połowę obrazu sygnałowego wskaźnika We4 Oznacza, ze wjazd pociągów trakcji elektrycznej jest zabroniony na tor niezelektryfikowany, odgałęziający się w lewo od toru zelektryfikowanego, patrząc w kierunku jazdy. Wskaźnik obecnie nie ujęty w instrukcji sygnalizacji Wskaźnik wycofany / historyczny
We7 Wskaźnik zakazu wjazdu pojazdów trakcji elektrycznej Kwadratowa tablica niebieska z czarną i biała obwódkami, ustawiona po przekątnej, podzielona poziomą przekątną na dwa trójkąty, z których dolny jest niebieski, zaś górny stanowi połowę obrazu sygnałowego wskaźnika We4 Oznacza, że wjazd pociągów trakcji elektrycznej jest zabroniony na tor niezelektryfikowany, stanowiący przedłużenie toru zelektryfikowanego, patrząc w kierunku jazdy. Wskaźnik obecnie nie ujęty w instrukcji sygnalizacji Wskaźnik wycofany / historyczny	We8a, We8b, We8c Wskaźniki jazdy bezprądowej Dwa równoległe białe paski pionowe i pod nimi jeden biały pasek poziomy na kwadratowej niebieskiej tablicy z czarną i białą obwódką, niestykający się paskami pionowymi; wskaźnik We8b i We9c obowiązujący dla torów odgałęziających się uzupełniony jest mała kwadratową czarną tablicą z białym trójkątem zwróconym ostrzem odpowiednio w prawo lub w lewo, w zależności od tego, którego toru odgałęziającego się dotyczy wskaźnik Wskaźnik We8a, We8b i We8c oznaczają miejsce, przez które elektryczny pojazd trakcyjny powinien przejeżdżać bez pobierania prądu z sieci trakcyjnej; prze przejeździe po torze przy którym jest ustawiony wskaźnik (We8a), przy jeździe na tor odgałęziający się w prawo od toru, przy którym ustawiony jest wskaźnik (We8b) lub przy jeździe na tor odgałęziający się w lewo od toru, przy którym ustawiony jest wskaźnik (We8c). Wskaźnik We8a, We8b i We8c ustawia się w odległości 30m przed elementem podłużnego sekcjonowania sieci jezdnej, takim jak izolowane przęsło naprężenia, przerwa powietrzna, izolator sekcyjny, który oddziela elektrycznie dwa odcinki sieci i przez który należy przejeżdżać bez pobierania prądu z sieci.	We9a, We9b Wskaźniki jazdy pod prądem Białe paski w kształcie korytka na kwadratowej niebieskiej tablicy z czarną i białą obwódką; wskaźnik obowiązujący lokomotywy elektryczne uzupełniony jest małą kwadratową, białą tablicą z czarną obwódką oraz czarną literą "L" Wskaźnik We9a i We9b oznaczają miejsce, od którego elektryczny zespół trakcyjny (We9a) lub lokomotywa elektryczna (We9b) mogą jechać, pobierając prąd z sieci trakcyjnej. Wskaźnik We9a dotyczący elektrycznych zespołów trakcyjnych ustawia się w odległości 200m, a wskaźnik We9b dotyczący lokomotyw w odległości nie mniejszej niż 30m i nie większej niż 100m za miejscem, które należy przejeżdżać bez pobierania prądu z sieci.
We10, We11 Wskaźniki obniżenia sieci trakcyjnej Kwadratowa tablica biała z czarną i białą obwódkami ustawiona po przekątnej pionowo, a na niej dwa paski czarne tworzące kąt prosty, zwrócony wierzchołkiem ku dołowi i jeden pasek czarny poziomy (We10). Kwadratowa tablica biała z czarną i białą obwódkami ustawiona po przekątnej pionowo, a na niej paski czarne tworzące kąt prosty, zwrócony wierzchołkiem do góry i jeden pasek czarny poziomy (We11). Wskaźnik We10 oznacza, że sieć obniża się poniżej normalnej wysokości zawieszenia przewodów. Wskaźnik We11 oznacza miejsce, w którym sieć trakcyjna powraca do normalnej wysokości zawieszenia. Wskaźnik obecnie nie ujęty w instrukcji sygnalizacji Wskaźnik wycofany / historyczny	We12 Wskaźnik zatrzymania EZT Biała tablica (trójkątna) z czarną obwódką i czarną literą "E" Oznacza, miejsce zatrzymania czoła pociągu złożonego z elektrycznych zespołów trakcyjnych, bez względu na ich liczbę. Wskaźnik obecnie nie ujęty w instrukcji sygnalizacji Wskaźnik wycofany / historyczny	We13, We14, We15, We16 Wskaźniki zatrzymania EZT Biała tablica z czarną obwódką i czarną cyfrą określającą liczbę elektrycznych zespołów trakcyjnych w składzie pociągu Oznacza, miejsce zatrzymania czoła pociągu złożonego z określonej liczby elektrycznych zespołów trakcyjnych w składzie pociągu. Wskaźniki obecnie nie ujęte w instrukcji sygnalizacji Wskaźniki wycofane / historyczne

Sygnały i wskaźniki stosowane wyłącznie na wyznaczonych liniach i stacjach


Sygnały i wskaźniki stosowane wyłącznie na wyznaczonych liniach i stacjach
S1a Stój - absolutny zakaz wjazdu do tunelu Czerwone migające światło wyświetlone jednocześnie z sygnałem S1 "Stój" na semaforze odstępowym samoczynnym Sygnał ten oznacza absolutny zakaz przejazdu obok semafora odstępowego samoczynnego wskazującego sygnał S1 "Stój", ustawionego przed wjazdem do tunelu. Pociąg zatrzymany przed sygnałem S1a może jechać dalej, gdy sygnał ten zostanie wyłączony oraz dodatkowo drużyna pociągowa otrzyma zezwolenie na wjazd do tunelu przekazane za pomocą urządzeń łączności przez właściwego dyżurnego ruchu lub ustne przez upoważnionego pracownika. Sygnał S1a jest stosowany na szlakach: Warszawa Wschodnia - Warszawa Zachodnia, Warszawa Wschodnia - Warszawa Centralna i Łódź Widzew - Łódź Fabryczna.		W21wg Matowobiała liczba na ciemnym tle, oznacza prędkość (w dziesiątkach km/h) wjazdu na automatyczną wagę Wskaźnik W21wg oznacza, że należy przejeżdżać z określoną prędkością przez automatyczną wagę. Liczba na wskaźniku W21wg wyświetla się jednocześnie z sygnałem zezwalającym tylko wówczas, gdy jest nastawiony przebieg wjazdowy na tor, na którym jest zainstalowana automatyczna waga; w odległości 40m przed wagą, z obu jej stron, ustawia się wskaźniki W9 bez poprzedzenia ich wskaźnikiem W8. Wskaźnik W21wg jest stosowany na stacjach Hrubieszów LHS (wskaźnik z liczbą 0,5) i Dorohusk (wskaźnik z liczbą 0,8).		Pc5-LHS Oznaczenie końca pociągu Tarcza po prawej stronie tylnej ściany ostatniego wagonu w składzie pociągu; tarcze są prostokątne i podzielone na cztery trójkąty, z których górny i dolny są czerwone, oba zaś boczne białe; powierzchnia tarczy powinna być wykonana z materiałów odblaskowych Sygnał Pc5-LHS stosuje się wyłącznie na liniach kolejowych zarządzanych przez PKP Linia Hutnicza Szerokotorowa.

Sygnały stosowane do odwołania

Na semaforach świetlnych, tarczach ostrzegawczych i sygnalizatorach powtarzających można do odwołania stosować następujące sygnały:


Sygnały na semaforach świetlnych, tarczach ostrzegawczych i sygnalizatorach powtarzających stosowane do odwołania
d. S5 Wolna droga ze zmniejszoną prędkością lub Wolna droga ze zmniejszoną prędkością. Następny semafor nadaje sygnał zezwalający na jazdę Dwa zielone światła na semaforze w jednym pionie zwrócone do pociągu		d. S6 Wolna droga. Następny semafor wskazuje sygnał zezwalający na jazdę ze zmniejszoną prędkością Światło zielone, a nad nim światło pomarańczowe na semaforze w pionie, zwrócone do pociągu		d. Ms2 Przetaczanie dozwolone Świtało matowobiałe przy pozostawionym świetle czerwonym, zwrócone do pociągu Sygnał obecnie nie ujęty w instrukcji sygnalizacji Sygnał wycofany / historyczny		d. Ot3 Semafor wskazuje sygnał, wjazd ze zmniejszoną prędkością. Następny semafor wskazuje sygnał Stój lub sygnał, wolna droga ze zmniejszona prędkością. Następny semafor wskazuje sygnał zezwalający na jazdę Pomarańczowe światło, a pod nim zielone światło w pionie zwrócone do pociągu		d. Sp3 Semafor wskazuje sygnał zezwalający na jazdę ze zmniejszoną prędkością Pomarańczowe, jedno matowobiałe i jedno zielone światło w pionie zwrócone do pociągu

Technika prowadzenia ruchu pociągów (R1)

Instrukcja o prowadzeniu ruchu pociagów ze strony PKP PLK w formacie PDF

Powiadamianie drużyn pociągowych i manewrowych / Rozkazy pisemne §57

O potrzebie zachowania szczególnej ostrożności lub ograniczenia prędkości jazdy, o zezwoleniu na jazdę w szczególnych warunkach i o innych okolicznościach, które mają wpływ na bezpieczeństwo lub prawidłowość jazdy pociągów należy zawiadamiać drużyny pociągowe i manewrowe. Zawiadomienie to jest zbędne, jeśli:

wymienione okoliczności wykazano w wewnętrznym rozkładzie jazdy pociągów lub dodatkach do niego,
potrzeba zmniejszenia prędkości lub nieplanowego zatrzymania pociągu jest odpowiednio sygnalizowana, a instrukcje nie wymagają stosowania dodatkowego zawiadomienia.

W wymienionych okolicznościach drużyny pociągowe zawiadamia się za pomocą rozkazów pisemnych "O", "S", "N" i "Nrob"

Rozkaz pisemny "O"

Rozkaz pisemny "O" na druku R-307

Komputerowy wydruk rozkazu pisemnego "O" z systemu SERWO

Za pomocą rozkazu pisemnego "O" wydaje się drużynie pociągowej następujące polecenia i informacje:

1) polecenie i informacje dotyczące ostrożnej jazdy - z powodu:

a) niezawiadomienie dróżnika przejazdowego lub kierownika robót; o zmianie zasadniczego kierunku jazdy pociągu po torze szlakowym, o jeździe po zamkniętym torze itp.,
b) nieotrzymania potwierdzenia przyjazdu względnie zawiadomienia o usunięciu z toru szlakowego pojazdów pomocniczych,
c) wykonywania robót torowych, w czasie których należy drużynom pociągowym nakazać podawanie sygnału "Baczność",
d) znajdowania się w pociągu przesyłek nadzwyczajnych,
e) jazdy po sąsiednim torze szlakowym lub stacyjnym pociągu, w którym znajdują się wagony z przesyłką nadzwyczajną, jeżeli w danym przypadku jest wymagane takie ostrzeżenie,
f) jazdy po torze w kierunku zasadniczym w przypadku zamknięcia jednego z torów szlaku dwutorowego i prowadzenia ruchu jednotorowego dwukierunkowego po torze czynnym lub prowadzenia ruchu dwukierunkowego po torze szlaku dwutorowego przy czynnych obu torach, jeżeli blokada liniowa nie jest przystosowana do prowadzenia takiego ruchu,
g) braku znajomości obsługiwanego odcinka przez drużynę trakcyjną, którego znajomość jest konieczna do prowadzenia pociągu na tym odcinku (ostrzeżenia stałe i doraźne, odcinki z wieloodstępową (samoczynną) blokadą liniową, miejsca prowadzenia robót, miejsca zmiany numeru kanału radiowego, dozwolone z wewnętrznym rozkładzie jazdy prędkości pociągów i kilometry ich zmiany, miejsca znajdowania się przejazdów kolejowo-drogowych i przejść obsługiwanych, inne okoliczności mające wpływ na bezpieczeństwo prowadzenia ruchu kolejowego) - o ile dopuszczalna prędkość jazdy pociągów na tym odcinku (szlaku) nie przekracza 40km/h (§16 ust.3),
h) innych okoliczności, wymagających ostrożnej jazdy,

2) polecenie ostrożnej jazdy z jednoczesnym zmniejszeniem prędkości jazdy - z powodu:

a) zmiany toru wjazdowego w okolicznościach wskazanych w §37 ust.3
b) wjazdu pociągu na tor częściowo zajęty lub wyjątkowo na tor zakończony kozłem oporowym (§37 ust.9 i 10), albo na tor, na którym istnieje ograniczenie prędkości niższe niż wynika to ze wskazań semafora (§41 ust.16 pkt 5),
c) stanu pojazdów kolejowych,
d) stanu lub rodzaju ładunku, które wymaga ograniczenia prędkości jazdy,
e) stanu nawierzchni i budowli inżynierskich,
f) stanu urządzeń SRK,
g) stanu urządzeń sieci trakcyjnej,
h) niezawiadomienia dróżnika przejazdowego lub kierownika robót (jeżeli zawiadomienie kierownika robót jest przewidziane w regulaminie tymczasowym prowadzenia ruchu w czasie robót) o odjeździe pociągu lub pojazdu pomocniczego,
i) niedziałania urządzeń zabezpieczających ruchu na obsługiwanych przejazdach kolejowo-drogowych i przejściach, jeżeli nie ma możliwości zapewnienia pracownika uprawnionego do kierowania ruchem drogowym oraz niedziałania lub wyłączenia urządzeń zabezpieczenia ruchu w strefie oddziaływania na pociąg na przejazdach kolejowo-drogowych i przejściach wyposażonych w SSP (Samoczynne Systemy Przejazdowe) oraz konieczności wielokrotnego podawania sygnału "Baczność" do czasu ustawienia wskaźnika W6b,
j) braku znajomości obsługiwanego odcinka przez drużynę trakcyjną, którego znajomość jest konieczna do prowadzenia pociągu na tym odcinku (ostrzeżenia stałe i doraźne, odcinki z wieloodstępową (samoczynną) blokadą liniową, miejsca prowadzenia robót, miejsca zmiany numeru kanału radiowego, dozwolone z wewnętrznym rozkładzie jazdy prędkości pociągów i kilometry ich zmiany, miejsca znajdowania się przejazdów kolejowo-drogowych i przejść obsługiwanych, inne okoliczności mające wpływ na bezpieczeństwo prowadzenia ruchu kolejowego),
k) innych okoliczności, wymagających ograniczenia prędkości jazdy,
l) konieczności zatrzymania pociągu wskutek uszkodzenia lub zagorzenia elementów infrastruktury i przejazdu przez miejsce uszkodzone ze wskazaną prędkością i ewentualnie pod nadzorem (z pilotem),
m) po otwarciu posterunku (§56 ust.23)

Rozkaz pisemny "S"

Rozkaz pisemny "S" na druku R-305

Za pomocą rozkazu pisemnego "S" wydaje się drużynie pociągowej i manewrowej następujące zezwolenia, polecenia i informacje:

1) zezwolenie na przejechanie obok semafora wyjazdowego, wskazującego sygnał "Stój", wygnał wątpliwy, białe światło bądź nieoświetlonego, o ile nie można podać sygnału zastępczego "Sz" oraz informację, czy zezwolenie to jest ważne dopiero po otrzymaniu sygnału Rd1 "Nakaz jazdy", czy też bez otrzymania tego sygnału, z zastrzeżeniem o którym mowa w §63 ust.9, a także zezwolenie na przejechanie obok semafora wyjazdowego w okręgu nastawczym nastawni wyłączonej z udziału w prowadzeniu ruchu (§56 ust.61),
2) zezwolenie na wyjazd ze stacji posiadającej semafory wyjazdowe z toru, przy którym nie ma semafora wyjazdowego oraz informację, czy zezwolenie jest to ważne dopiero po otrzymaniu sygnału Rd1 "Nakaz jazdy", czy też bez otrzymania tego sygnału,
3) zezwolenie na przejechanie obok semafora wjazdowego, drogowskazowego lub obsługiwanego semafora odstępowego albo tarczy zaporowej, wskazującej sygnał "Stój", również sygnał wątpliwy, białe światło, bądź nieoświetlonych, o ile nie można podać sygnału zastępczego "Sz" - wyjątek stanowi przypadek, gdy semafor kształtowy wskazuje nocny sygnał "Stój" lub gdy w porze ciemnej jest nieoświetlony, a jednocześnie sygnał dzienny wskazuje niewątpliwie sygnał zezwalający, wówczas jest ważny sygnał dzienny, o ile przed tym semaforem nie ustawiono tarczy zatrzymania D1 "Stój" - a także zezwolenie na przejechanie obok semafora wjazdowego w okręgu nastawczym nastawni wykonawczej wyłączonej z udziału w prowadzeniu ruchu (§56 ust.61),
4) informację dla pierwszego pociągu jadącego torem prawym (w kierunku zasadniczym) z jednokierunkową wieloodstępową (samoczynną) blokadą liniową w okolicznościach podanych w § 52 ust. 17,1)
5) zezwolenie na jazdę manewrową taboru w kierunku szlaku, poza ustaloną granicę przetaczania lub poza ostatni rozjazd (skrzyżowanie torów) dla przypadków określonych w § 12 ust. 4,1)
6) zezwolenie na wjazd z zamkniętego toru szlakowego, przy którym nie ma semafora wjazdowego,
7) zezwolenie na jazdę w przypadku, gdy pojazd trakcyjny znajduje się poza semaforem wskazującym sygnał zezwalający, którego prowadzący pojazd kolejowy nie widzi,
7a) zezwolenie na dalszą jazdę zatrzymanego pociągu skierowanego na tor prawy, gdy jego czoło minęło semafor z wyświetlonym wskaźnikiem W24,
8) zezwolenie na przejechanie obok tarczy zatrzymania D 1 „Stój” (§ 46 ust. 8 pkt 5 i § 63 ust. 9),
9) zezwolenie na dalszą jazdę zatrzymanego pociągu, gdy czoło pociągu minęło obsługiwany semafor tak, że koniec pociągu minął sygnałowe miejsce końca pociągu, lecz nie minął przebiegowego miejsca końca pociągu, lub gdy pociąg przejechał i zatrzymał się za semaforem wskazującym sygnał „Stój” (zał. 4a),
10) zezwolenie na wstawienie i jazdę pojazdu szynowo-drogowego (PSD) przystosowanego do jazdy po szosie i po szynach (§ 81 ust. 13),
11) polecenie jazdy pociągu do określonego kilometra na szlaku jednotorowym, zatrzymania się i powrotu najpóźniej w nakazanym czasie – o ile jazda tego pociągu nie jest przewidziana wewnętrznym rozkładem jazdy,
12) polecenie popychania pociągu (od .... do ....) przez lokomotywę sprzęgniętą z pociągiem lub przez lokomotywę nie sprzęgniętą z pociągiem, która dojeżdża za pociągiem do następnej stacji, ze wskazaniem miejsca zatrzymania się popychacza na tej stacji, lub która ze szlaku jednotorowego wraca do stacji wyprawienia – o ile popychanie nie jest przewidziane w wewnętrznym rozkładzie jazdy,
13) polecenie jazdy po zamkniętym torze szlakowym i o okolicznościach wskazanych w § 53 ust. 11,
14) polecenie zatrzymania pociągu, nie mającego rozkładowego postoju, na stacji w okolicznościach wskazanych w § 47 ust. 3 i 4 i na szlaku w okolicznościach wskazanych w § 67 ust. 1 pkt 2,
15) polecenie nieprzewidzianego wewnętrznym rozkładem jazdy zatrzymania na szlaku pociągu, z określeniem celu i czasu postoju,
16) polecenie rozłączenia lokomotyw przed miejscami (mostami), na których niedozwolona jest podwójna trakcja, przejazdu pojedynczo przez to miejsce i ponownego połączenia lokomotyw za tym miejscem, o ile rozłączania lokomotyw nie przewiduje wewnętrzny rozkład jazdy,
17) polecenie zatrzymania pociągu przed uszkodzonym obsługiwanym semaforem (§ 46 ust. 9 pkt 1 lit. d),
18) informację o tym, co będzie zezwoleniem na wjazd pociągu względnie popychacza powracającego ze szlaku jednotorowego, jeżeli wjazd ten nie odbędzie się na sygnał zezwalający na semaforze wjazdowym lub na sygnał zastępczy „Sz” na tym semaforze; zbędne jest podanie tej informacji drużynie popychacza, jeżeli popychanie to jest przewidziane wewnętrznym rozkładem jazdy, oraz drużynie pociągu bocznicowego, jeżeli jest to uregulowane regulaminem obsługi bocznicy i drużyna ta jest z nim zapoznana,
19) informację o zmianach w wewnętrznym rozkładzie jazdy polegającą na: wprowadzeniu lub zniesieniu postoju, stałym otwarciu lub stałym zamknięciu posterunku ruchu, okresowym zamykaniu posterunku ruchu, zarządzonej zmianie sposobu prowadzenia ruchu, lokalizacji przystanku osobowego; o takich zmianach należy zawiadamiać drużyny pociągowe rozkazem pisemnym do czasu wprowadzenia zmian w wewnętrznym rozkładzie jazdy pociągów,
20) informację o ustawieniu nowych lub zmianie miejsca ustawienia sygnalizatorów, o zmianie obrazu sygnałów na sygnalizatorach, ważnych dla danego pociągu; o takich zmianach należy zawiadamiać drużyny pociągowe rozkazem pisemnym przez 14 dni od chwili zaistnienia tych zmian,
21) informację o czasowym otwarciu posterunku ruchu stale zamkniętego; drużyny pociągowe należy zawiadamiać w ciągu całego okresu otwarcia posterunku lub przez 14 dni, jeżeli wprowadzono poprawkę w wewnętrznym rozkładzie jazdy pociągów,
22) informację o otwarciu prowizorycznego posterunku odstępowego (bocznicowego) lub odgałęźnego i miejscu jego usytuowania (szlak ... km ...), przy czym należy podać na jaki sygnał dozwolony jest przejazd pociągu przez posterunek; drużyny pociągowe należy zawiadamiać w ciągu całego okresu otwarcia posterunku,
23) informację o tym, że w czasie prowadzenia ruchu pociągów w odstępach posterunków następczych (§ 29 ust. 4) sygnały na samoczynnych semaforach odstępowych są nieważne,
24) informację o uszkodzeniu przytorowych urządzeń kontroli pro-wadzenia pociągów (SHP, ERTMS/ETCS itp.),
25) informację o jeździe pociągu w innym kierunku, niż przewidziany w wewnętrznym rozkładzie jazdy; jeżeli rozkazu tego nie wydał dyżurny ruchu jednej z poprzednich stacji, to rozkaz ten wydaje drużynie pociągowej dyżurny ruchu wyprawiający pociąg w innym kierunku,
26) informację o otwarciu toru szlakowego i przywróceniu ruchu dwutorowego, jeżeli drużyna pociągowa została powiadomiona rozkazem pisemnym o jeździe pociągu po torze lewym (w kierunku przeciwnym do zasadniczego), a jazda ma się odbyć po torze prawym (w kierunku zasadniczym) (zał. 4b),
27) informacje i polecenia dla pociągów roboczych wyprawianych i znajdujących się na szlakowym torze zamkniętym (§ 53 ust. 12),
28) informację o zamknięciu i wyłączeniu z udziału w prowadzeniu ruchu posterunku(ów) następczego(ych), unieważnieniu sygnałów na semaforach wyłączonych z udziału w prowadzeniu ruchu posterunków następczych, unieważnieniu sygnałów i semaforów wieloodstępowej (samoczynnej) blokady liniowej, ograniczeniach prędkości w obrębie zamkniętych i wyłączonych z prowadzenia ruchu posterunków następczych (§ 56 ust. 35),
29) informację o unieważnieniu wskazań tarcz ostrzegawczych przejazdowych odnoszących się do obsługiwanych przejazdów kolejowo-drogowych i przejść, na którym zapewniono kierowanie ruchem drogowym,
30) informację o nieważności na semaforze sygnału zezwalającego na jazdę pociągu (§ 46 ust. 9 pkt 2 lit. d),
31) informację o przejeździe wskazanej osoby w kabinie prowadzącego pojazd kolejowy (§ 67 ust. 1 pkt 2).

Rozkaz pisemny "N"

Rozkaz pisemny "N" na druku R-306

Za pomocą rozkazu pisemnego „N” wydaje się drużynie pociągowej następujące zezwolenia, polecenia i informacje:

1) zezwolenie na przejechanie obok semafora wyjazdowego wskazującego sygnał „Stój” i wyjazd pociągu na tor szlakowy lewy (w kierunku przeciwnym do zasadniczego), gdy na semaforze wyjazdowym nie będzie podany sygnał „Sz” oraz informację, czy zezwolenie to jest ważne dopiero po otrzymaniu sygnału Rd 1 „Nakaz jazdy”, czy też bez otrzymania tego sygnału,
2) zezwolenie na wjazd pociągu z toru szlakowego lewego (z kierunku przeciwnego do zasadniczego), przy którym nie ma semafora wjazdowego lub innego urządzenia sygnałowego albo gdy nie można na nich podać odpowiedniego sygnału,
3) zezwolenie na wyjazd pociągu ze stacji posiadającej semafory wyjazdowe z toru, przy którym nie ma semafora wyjazdowego, na tor szlakowy lewy (w kierunku przeciwnym do zasadniczego) oraz informację, czy zezwolenie to jest ważne dopiero po otrzymaniu sygnału Rd 1 „Nakaz jazdy”, czy też bez otrzymania tego sygnału,
4) informację o zamknięciu toru szlakowego i o wprowadzeniu ruchu jednotorowego dwukierunkowego po torze szlakowym czynnym (patrz jednak ust. 21),
5) informację o tym, co będzie zezwoleniem na wjazd z toru szlakowego lewego (z kierunku przeciwnego do zasadniczego) pociągu względnie powracającego popychacza, jeżeli wjazd ten nie odbędzie się na sygnał zezwalający na ustawionym przy tym torze semaforze wjazdowym lub na sygnał „Sz” umieszczony na nim; zbędne jest podanie tej informacji drużynie popychacza, jeżeli popychanie to jest przewidziane w wewnętrznym rozkładzie jazdy oraz drużynie pociągu bocznicowego, jeżeli jest to uregulowane regulaminem obsługi bocznicy,
6) informacje o tym, że przejazd pociągu po torze lewym (w kierunku przeciwnym do zasadniczego) obok posterunków odstępowych (bocznicowych) może nastąpić po otrzymaniu ręcznego sygnału Rm1 „Do mnie” od dyżurnego ruchu każdego z tych posterunków,
7) informację o prowadzeniu ruchu dwukierunkowego po torze szlaku dwutorowego przy czynnych obu torach szlakowych, jeżeli blokada liniowa nie jest do tego przystosowana; informację tę otrzymuje drużyna pociągu wyprawianego na tor szlakowy lewy (w kierunku przeciwnym do zasadniczego), po którym odbywa się ruch dwukierunkowy,
8) informację, do którego miejsca na szlaku dwutorowym odbędzie się jazda względnie popychanie pociągu oraz polecenie powrotu jeżeli jazda względnie popychanie pociągu do określonego kilometra na szlaku i powrót nie są przewidziane w wewnętrznym rozkładzie jazdy; drużynie pociągowej należy wówczas podać również najpóźniejszy czas powrotu na stację wyprawienia.

Rozkaz pisemny "Nrob"

Rozkaz pisemny "Nrob" na druku R-315

W czasie planowych zamknięć torów w celu wykonania robót, drużynie pociągowej potrzebne zezwolenia, polecenia i informacje mogą być wydawane (§ 52 ust. 13 i 16 oraz § 57 ust. 5 i 21) za pomocą rozkazu pisemnego „Nrob” zamiast rozkazu pisemnego „N” lub zamiast rozkazu „S” (§ 56 ust. 57), wypełniając odpowiednie rubryki. Jeden rozkaz „N” lub „Nrob” może zawierać dane wynikające z zamknięcia tylko jednego toru szlakowego.

Podziękowania

❤ Szczególe podziękowania społeczności Train driver 2 i jego zarządowi za przygotowanie tak obszernego poradnika. ❤

Autor poradnika i część użytych zdjęć: Marcin S.

Współautorzy: Mikson, matek_9292, kam55.

Zdjęcia wskaźników i semaforów świetlnych: Trojmiejski

Źródła: Wikpedia, Ir-1, Ie-1, instrukcja sygnalizacji wykonania Marcina S

Oświadczam, że treści zamieszone mają charakter edukacyjny. Materiały nie są i nie będą w jakikolwiek sposób komercjalizowane, a naruszenie ewentualnych praw autorskich przez moją osobę nie jest zamierzone!

❤ --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ❤

Instrukcje kolejowe

Sygnalizacja (Ie-1)

Sygnalizatory przytorowe

Semafor

Sygnały nadawane przez semafory

Kształtowe

Świetlne

Tarcze ostrzegawcze semaforowe

Sygnały nadawane przez tarcze ostrzegawcze semaforowe

Kształtowe

Świetlne

Tarcze manewrowe

Sygnały nadawane przez tarcze manewrowe

Kształtowe

Świetlne

Sygnalizatory powtarzające

Sygnalizatory sygnału zastępczego

Tarcze ostrzegawcze przejazdowe

Tarcze rozrządowe

Tarcze zaporowe świetlne

Sygnał zastępczy

Sygnały zamknięcia toru

Tarcze zaporowe

Wykolejnice, obrotnice, wagi pomostowe, punkty przestawcze zestawów kołowych

Żurawie wodne

Sygnały zatrzymania i zmniejszenia prędkości

Sygnały zatrzymania

Sygnał zmniejszenia prędkości

Sygnały dawane przez uprawnione osoby

Sygnały zatrzymania

Sygnały sposobu jazdy

Sygnały dawane gwizdawką lub syreną pojazdu kolejowego

Sygnały ostrzeżenia

Sygnały hamowania

Sygnały przy wyprawianiu i przepuszczaniu pociągów

Sygnały podawane przy odjeździe pociągów

Sygnały podawane przez dyżurnego ruchu

Sygnały przy próbie hamulców

Sygnały podawane przez dróżnika przejazdowego

Sygnały na pojazdach kolejowych

Sygnały na pociągach

Sygnały na taborze

Sygnały na pociągach i wagonach skażonych

Sygnały alarmowe

Sygnały alarmowe ogólne i pożarowe

Sygnały o zagrożeniach

Wskaźniki

Wskaźniki zwrotnicowe

Wskaźniki ogólnoeksploatacyjne

Wskaźniki na liniach zelektryfikowanych

Sygnały i wskaźniki stosowane wyłącznie na wyznaczonych liniach i stacjach

Sygnały stosowane do odwołania

Technika prowadzenia ruchu pociągów (R1)

Powiadamianie drużyn pociągowych i manewrowych / Rozkazy pisemne §57

Rozkaz pisemny "O"

Rozkaz pisemny "S"

Rozkaz pisemny "N"

Rozkaz pisemny "Nrob"

Podziękowania

Navigation menu

Search